Τα ‘καλά’ του καφέ στην υγεία μας

Η κυριότερη βιολογικά δραστική ομάδα ουσιών που περιέχονται στον καφέ και έχουν ωφέλιμη δράση στην υγεία είναι αυτή των πολυφαινολών. Οι πολυφαινόλες είναι ουσίες με αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Χάρη στην ικανότητα τους να αποτρέπουν βλαβερές οξειδώσεις δομικών συστατικών του οργανισμού αδρανοποιώντας τοξικές ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, καθώς και να καταστέλλουν χρόνιες φλεγμονές σε διάφορους ιστούς επιτυγχάνουν την πρόληψη των νοσημάτων στα οποία θα αναφερθούμε, συνεπικουρούμενες σε μερικές περιπτώσεις από την καφεΐνη. Η ισχυρότερη πολυφαινόλη του καφέ, η κορυφαία από άποψη αντιοξειδωτικής και αντιφλεγμονώδους δράσης, είναι το χλωρογενικό οξύ.

Το ενεργό συστατικό στον καφέ, είναι η καφεΐνη, η οποία είναι διεγερτική και το ψυχοδραστικό συστατικό με την μεγαλύτερη κατανάλωση στον κόσμο. Ο κύριος μηχανισμός της καφεΐνης στον εγκέφαλο μπλοκάρει τα αποτελέσματα ενός ανασταλτικού διαβιβαστή που καλείται αδενοσίνη.

Εμποδίζοντας τα ανασταλτικά αποτελέσματα της αδενοσίνης, η καφεΐνη αυξάνει την πυροδότηση των νευρώνων στον εγκέφαλο και την απελευθέρωση άλλων ουσιών όπως η ντοπαμίνη και η νορεπινεφρίνη. Πολλές ελεγχόμενες μελέτες έχουν εξετάσει τα αποτελέσματα της καφεΐνης στον εγκέφαλο, αποδεικνύοντας ότι μπορεί να βελτιώσει την διάθεση, τα αντανακλαστικά, την μνήμη, την εγρήγορση και την γενική γνωστική λειτουργία.

Υπάρχει ένας καλός λόγος για τον οποίο βρίσκουμε καφεΐνη μέσα στα περισσότερα εμπορικά προϊόντα καταπολέμησης του λίπους.

Η καφεΐνη, μερικώς λόγω του διεγερτικού αποτελέσματός που έχει στο κεντρικό νευρικό σύστημα, αυξάνει τον μεταβολισμό αλλά και την οξείδωση των λιπαρών οξέων.

Μπορεί επίσης να βελτιώσει και την αθλητική απόδοση κατά 11 – 12% με αρκετούς μηχανισμούς περιλαμβάνοντας την κίνηση των λιπωδών οξέων από τους λιπώδεις ιστούς.

Η κατανάλωση καφέ έχει προστατευτική δράση και στην εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 (των ενηλίκων), σύμφωνα με πολλές μελέτες. Μία από αυτές έδειξε συνεχώς αυξανόμενη μείωση του κινδύνου για εμφάνιση διαβήτη με την αύξηση της κατανάλωσης καφέ, είτε κανονικού, είτε ντεκαφεϊνέ, από 8% μείωση (για κατανάλωση ενός φλυτζανιού καφέ την ημέρα) έως 33% μείωση (για 6 φλυτζάνια την ημέρα).

Ο συγκεκριμένος τύπος διαβήτη σχετίζεται άμεσα με τον τρόπο ζωής του ατόμου και έχει φτάσει επίπεδα επιδημίας, έχοντας αυξηθεί στο δεκαπλάσιο σε λίγες δεκαετίες αφού πλέον πάσχουν από αυτόν περίπου 300 εκατομμύρια άνθρωποι.

Αυτή η ασθένεια χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα λόγω αντίστασης στην ινσουλίνη ή αδυναμίας παραγωγής της.

Σε μελέτες παρατήρησης ο καφές έχει συσχετιστεί επανειλημμένως με μειωμένο κίνδυνο διαβήτη ΙΙ κατά 23% με 67%.

Ένα άρθρο εξέτασε αναδρομικά 18 μελέτες αποτελούμενες από συνολικά 457.922 συμμετέχοντες. Βρέθηκε ότι κάθε επιπλέον κούπα καφέ ημερησίως μείωνε τον κίνδυνο διαβήτη κατά 7%. Όσο περισσότερο καφέ έπιναν οι συμμετέχοντες τόσο μικρότερος ήταν ο κίνδυνος.

Τόσο ο καφές γενικά, όσο και η καφεΐνη ειδικότερα, ασκούν ισχυρή προστατευτική δράση στα εγκεφαλικά κύτταρα από εκφυλιστικά νοσήματα της μεγάλης ηλικίας, όπως είναι η άνοια τύπου Alzheimer και η νόσος του Parkinson.

Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι άτομα με μεγάλη κατανάλωση καφέ και καφεΐνης προσβάλλονται σε μικρότερο ποσοστό από αυτά τα δύο νοσήματα.

Το Alzheimer είναι η πιο κοινή νευροεκφυλιστική διαταραχή στον κόσμο και μια από τις κυριότερες αιτίες άνοιας.

Σε μελέτες που έχουν γίνει, όσοι πίνουν καφέ έχουν ως και 60% λιγότερες πιθανότητες να ασθενήσουν από Alzheimer και άνοια.

Το Parkinson είναι η δεύτερη πιο συνηθισμένη νευροεκφυλιστική διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από θάνατο των νευρώνων που παράγουν ντοπαμίνη στον στον εγκέφαλο. Ο καφές μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο Parkinson κατά 32% – 60%.

Τα άτομα που πίνουν καφέ έχουν 39-77% μικρότερο κίνδυνο να πάθουν κατάθλιψη, σύμφωνα με διάφορες μελέτες.

Το συκώτι είναι ένα αξιοθαύμαστο όργανο που ολοκληρώνει εκατοντάδες ζωτικές λειτουργίες του σώματος. Είναι πολύ τρωτό απέναντι σε σύγχρονες απειλές όπως η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ και φρουκτόζης.

Η κύρωση είναι το τελικό στάδιο της βλάβης στο συκώτι και προκαλείται από ασθένειες όπως ο αλκοολισμός και η ηπατίτιδα, όπου οι ιστοί του ήπατος έχουν σε μεγάλο βαθμό αντικατασταθεί από ουλώδη ιστό.

Πολλαπλές έρευνες έχουν δείξει ότι ο καφές μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο κυρώσεως σε ποσοστό 80%, με μεγαλύτερο αποτέλεσμα σε όσους πίνουν 4 ή περισσότερα ποτήρια καφέ ημερησίως.

Ο καφές βρέθηκε να προστατεύει και από καρκίνο του ήπατος και των νεφρών

Άτομα που πάσχουν από χρόνια ηπατίτιδα B ή C(που έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης ηπατοκυτταρικού καρκίνου) έχουν να ωφεληθούν ιδιαίτερα από την πόση καφέ, δεδομένου ότι η μέση μείωση κινδύνου από τις διάφορες μελέτες είναι περίπου 50%. Επιπρόσθετα, ο καφές σχετίζεται με καλύτερη νεφρική λειτουργία, όπως μετριέται με έναν δείκτη που λέγεται ρυθμός σπειραματικής διήθησης.

Ο καφές προστατεύει από το μεταβολικό σύνδρομο. 

Το μεταβολικό σύνδρομο είναι ένα σύνολο διαταραχών που εμφανίζεται σε παχύσαρκους ασθενείς και χαρακτηρίζεται από συσσώρευση λίπους στην κοιλιά, υπέρταση, διαταραχές των λιπιδίων και γλυκόζη («ζάχαρο») στα ανώτερα φυσιολογικά όρια. Συχνά συνοδεύεται από μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος («λιπώδη διήθηση» του συκωτιού). Η κατανάλωση καφέ, τόσο σε πειραματικές μελέτες σε ζώα, όσο και σε κλινικές μελέτες σε ανθρώπους, έδειξε να προλαμβάνει και να βελτιώνει τις παραμέτρους του μεταβολικού συνδρόμου και την ηπατική λιπώδη διήθηση. Ακόμη ο καφές βοηθάει στην απώλεια βάρους και συγκεκριμένα στην αποβολή του επικίνδυνου κοιλιακού λίπους.

Η κατανάλωση καφέ μπορεί να σας προστατέψει από κάποιες μορφές καρκίνου του δέρματος. Μια μελέτη στο περιοδικό Cancer Research , που εξέτασε ειδικά την καφεΐνη στον καφέ έδειξε ότι όσοι έπιναν καφέ είχαν χαμηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν βασικοκυτταρικό καρκίνωμα .

Παρά το γεγονός ότι είναι περιορισμένες οι μελέτες σχετικά με την κατανάλωση καφέ και το μειωμένο κίνδυνο καρκίνου , μια πρόσφατη μεγάλη μελέτη διαπίστωσε ότι τα άτομα που έπιναν τέσσερα ή περισσότερα φλιτζάνια καφέ την ημέρα είχαν 50 τοις εκατό χαμηλότερο κίνδυνο για θανάτου από καρκίνο του στόματος σε ένα διάστημα 25 χρόνων. Οι συμμετέχοντες έπιναν καφεΐνη ή ντεκαφεϊνέ καφέ. Τα ευρήματα ήταν παρόμοια με μια άλλη μεγάλη μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2008 .

Αν ψάχνετε ένα ρόφημα για να μειώσει τον κίνδυνο του καρκίνου του προστάτη και τον καρκίνο του ενδομητρίου, ο καφές είναι ιδανικός. Μια μελέτη του 2011 διαπίστωσε ότι οι άνδρες που καταναλώνουν τουλάχιστον έξι ή περισσότερα φλιτζάνια καφέ την ημέρα μείωναν τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη κατά 20 τοις εκατό. Μια άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cancer Epidemiology,  διαπίστωσε ότι οι γυναίκες που έπιναν περισσότερα από τέσσερα φλιτζάνια καφέ την ημέρα είχαν 25 τοις εκατό χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου του ενδομητρίου .

Πολλά από τα θρεπτικά συστατικά του καρπού του καφέ καταλήγουν στο τελικό ρόφημα, το οποίο μάλιστα περιέχει μια σεβαστή ποσότητα βιταμινών και μετάλλων.

(ΣΗΠ = Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη)