Η παγκόσμια Ημέρα Νερού σήμερα, στην σκιά του νομοσχεδίου για το νερό που ψηφίστηκε χθες
Η Παγκόσμια Ημέρα Νερού τιμάται κάθε χρόνο σε όλο τον πλανήτη για να μας θυμίσει τις αρχές και τις αξίες που εκπορεύονται από το νερό και τη ροή του.
Το 1992 ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών θεσμοθέτησε την 22η Μαρτίου ως Παγκόσμια ημέρα Νερού. Πρόκειται για μια γιορτή που δημιουργήθηκε με σκοπό να ευαισθητοποιήσει τον πλανήτη ως προς τη χρήση αυτού του υπερπολύτιμου και αναντικατάστατου αγαθού.
Η χρήση του νερού στις ημέρες μας είναι συνδεδεμένη με την ποιότητα ζωής, χωρίς πολλές φορές, στην καθημερινότητά μας να το συνειδητοποιούμε.
Η άμεση και απρόσκοπτη πρόσβαση σε υδάτινα αποθέματα άριστης ποιότητας είναι ένα αγαθό που αποτελεί προϋπόθεση για την ποιοτική καθημερινή διαβίωση.
Ωστόσο, οι κλιματικές αλλαγές που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί έχουν συντελέσει σημαντικά στη μείωση του νερού σε πολλές περιοχές του κόσμου, ενώ παράλληλα ακραίο χαρακτήρα αποκτούν φαινόμενα όπως οι ξηρασίες και οι πλημμύρες. Ταυτόχρονα, αξιοσημείωτη είναι η αύξηση της κατανάλωσης του πόσιμου νερού από τον παγκόσμιο πληθυσμό.
Σήμερα, η πρόσβαση σε πόσιμο νερό είναι αδύνατη για το 40% των κατοίκων του πλανήτη. Σύμφωνα με επίσημα στοιχειά του ΟΗΕ, η κρίση του πόσιμου νερού συνιστάται τόσο από τη διαρκή μείωση της διατιθέμενης ποσότητας όσο και από την ποιοτική του υποβάθμιση. Η λειψυδρία πλήττει 232 εκατομμύρια ανθρώπους από 26 χώρες του Τρίτου Κόσμου, και είναι τόσο έντονη που καθιστά αδύνατη την ικανοποίηση βασικών καθημερινών αναγκών. Οριακή είναι η κατάσταση στην οποία βρίσκονται τουλάχιστον 18 χώρες στην Αφρική και την Ασία, αφού τα υδατικά τους αποθέματα ολοένα και μειώνονται ενώ παράλληλα ο ανθρώπινος πληθυσμός αυξάνεται. Δυσοίωνες προβλέψεις που ενισχύονται από στοιχεία διεθνών οργανισμών ανάγουν την έλλειψη νερού σε γεωπολιτικό θέμα ιδιαίτερης σημασίας, ενώ δεν αποκλείεται η διεκδίκηση υδάτινων πόρων να προκαλέσει μέχρι και διαμάχες μεταξύ γειτονικών χωρών.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω δεδομένα, έχουν διατυπωθεί οι προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη βέλτιστη διαχείριση των υδάτων. Πρόκειται για άξονες που έχουν στόχο την ενίσχυση της βιωσιμότητας μιας περιοχής και διατυπώνονται ως εξής:
1. Διαφανής και δημόσια διαχείριση των υδάτων.
2. Μείωση των απωλειών και καλή χρήση του νερού.
3. Περισσότερο χώρο (όχθες και διαδρομή) για τους ποταμούς.
4. Υγιές και ασφαλές νερό για τους ανθρώπους και τη φύση.
5. Ευέλικτες πολιτικές διαχείρισης των υδάτων με όραμα.
Σε αυτά τα πλαίσια, κάθε περιοχή που στοχεύει στη βιώσιμη ανάπτυξή της οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι η ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων και η κάλυψη των διαφόρων αναγκών σε νερό αποτελούν σήμερα θέμα ζωτικής σημασία.
Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε όμως τα ερωτήματα παραμένουν
Όταν στα τέλη Φλεβάρη και δη με διαδικασίες fast track βγήκε στη διαβούλευση το σχέδιο νόμου «Μετονομασία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων, διεύρυνση του αντικειμένου της με αρμοδιότητες επί των υπηρεσιών ύδατος και της διαχείρισης αστικών αποβλήτων και ενίσχυση της υδατικής πολιτικής», η προσοχή στράφηκε αμέσως στο γιατί έπρεπε να υπάρχει μια ρυθμιστική αρχή για την υδατική πολιτική.
Ο λόγος ήταν ότι ιστορικά και στη χώρα μας και στο εξωτερικό οι ρυθμιστικές αρχές σχετίζονται με συγκεκριμένες αγορές, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την ενέργεια. Επομένως, γεννήθηκε το ερώτημα εάν αυτή η ρύθμιση αποτελεί πρώτο βήμα προς κάποιου είδους ιδιωτικοποίηση του νερού.
Μάλιστα, ορισμένες διατυπώσεις του σχεδίου νόμου φαινόταν ότι υποστήριζαν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Για παράδειγμα, στο άρθρο 11, ανάμεσα στα άλλα, προβλέπεται ότι αρμοδιότητα της ΡΑΑΕΥ είναι να «παρακολουθεί και εποπτεύει την ορθή εφαρμογή συμβάσεων παραχώρησης υπηρεσιών ύδατος σε τρίτους», ότι «πιστοποιεί τους παρόχους υπηρεσιών ύδατος». Στο άρθρο 12 η νέα ρυθμιστική αρχή θα μπορεί να προτείνει την «αναδιοργάνωση των υφιστάμενων παρόχων υπηρεσιών ύδατος με συνενώσεις ή συγχωνεύσεις, προς ενίσχυση της διαχειριστικής τους ικανότητας. Στο ίδιο άρθρο, αναφέρεται ότι με απόφαση της νέας ρυθμιστικής αρχής «δύνανται να θεσπίζονται κριτήρια αξιολόγησης της διαχειριστικής ικανότητας των παρόχων υπηρεσιών ύδατος και τα ελάχιστα επίπεδα πλήρωσης των κριτηρίων αυτών, για την πιστοποίηση της επάρκειάς τους, ως προς το ελάχιστο απαιτούμενο επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών στους οικείους καταναλωτές». Στο άρθρο 19, σε σχέση με τη διαιτησία συμπεριλαμβάνονται «οι διαφορές μεταξύ προσώπων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της παροχής υπηρεσιών ύδατος, αλλά και οι διαφορές μεταξύ των πελατών / καταναλωτών και των παρόχων υπηρεσιών ύδατος, καθώς και μεταξύ παρόχων». Και βέβαια υπήρχε και όλη η συζήτηση σε σχέση με τις αρμοδιότητες τιμολόγησης που θα έχει η νέα ρυθμιστική αρχή.
Δηλαδή, οι διατυπώσεις του νομοσχεδίου εύλογα γεννούσαν το ερώτημα εάν όλα αυτά αποτελούν την προεργασία για μελλοντική ιδιωτικοποίηση του νερού ή/και τη διαμόρφωση μιας δυνάμει «αγοράς» γύρω από τις υπηρεσίες ύδρευσης, με την έννοια της προκαταβολικής θεσμοθέτησης του ρυθμιστικού μηχανισμού πάνω στον οποίο θα «κούμπωναν» μελλοντικές πολιτικές αποφάσεις.
Και λέμε μελλοντικές, γιατί αυτή τη στιγμή οποιαδήποτε σκέψη για ιδιωτικοποίηση των εταιρειών που προσφέρουν ύδρευση, όπως είναι η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ, προσκρούει στη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας που ρητά αναφέρει ότι οι εταιρείες που προσφέρουν ύδρευση πρέπει να είναι υπό τον άμεσο έλεγχο του δημοσίου.
