Αλέξανδρος Δράκος Κτιστάκης: “Η σύνθεση γράφεται 3 φορές. Η πρώτη από το συνθέτη, η δεύτερη από τους εκτελεστές και η τρίτη από τον χώρο”

Αποσπάσματα από αρχαίες τραγωδίες, δημοτική και νεότερη ελληνική και παγκόσμια ποίηση αλλά και πρωτότυπα κείμενα συνθέτουν το πρωτότυπο μουσικό έργο “Ιαχές” που παρουσιάζεται την Παρασκευή 11 Ιουλίου 2025 και το Σάββατο 12 Ιουλίου 2025 στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου. Την μουσική σύνθεση υπογράφει ο Αλέξανδρος Δράκος Κτιστάκης ο οποίος μίλησε στη Βάσια Μπακετέα.   Β.Μ. Θα ήθελα να μας εισάγεται λίγο στις ποιότητες και τη φιλοσοφία αυτού του έργου. Εγώ ξεκίνησα τη σκέψη μου από την ίδια τη λέξη Ιαχές, επειδή δηλώνει κάτι ακατέργαστο και ανεξέλεγκτο, που ξεφεύγει δηλαδή από τη σύμβαση της γλώσσας. Αυτή η φιλοσοφία και η ποιότητα αυτής της λέξης συνδέεται με τον τρόπο που έχετε δημιουργήσει την παράσταση; Α.Δ.Κ. Ναι. Συγκεκριμένα στην παράσταση αυτή οι Ιαχές έχουν σαφή παραπομπή στις ιαχές μέσα στα κείμενα του αρχαίου δράματος. Οι οποίες παρ’ ότι ακούγονται ως κραυγές, ως ήχοι πολλές φορές απελπισίας και θυμού, αν κάποιος τις παρατηρήσει, έχουνε πολύ σαφή δομή, έχουν και μία μουσικότητα. Και αυτό είναι ακριβώς στο οποίο εμείς στοχεύουμε, δηλαδή στην συνομιλία ανάμεσα στο κείμενο και τη μουσική, οπότε ο τίτλος θεωρώ ότι ήταν ότι καλύτερο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για αυτή την παράσταση. Β.Μ. Ούτως ή άλλως τα αρχαία δραματικά κείμενα έχουν μέτρο, όχι η μετάφραση τους βέβαια. Οπότε ήταν ένα υλικό που ήταν πολύ εύκολο και άμεσο να συνδεθεί με ένα μουσικό έργο ή όχι; Α.Δ.Κ. Ναι, εντάξει στην αρχική τους εκδοχή, στην αρχαϊκή, τα κείμενα όλα είναι έμμετρα και μάλιστα υπάρχει ιδιαίτερη μελέτη και διατριβή για το πώς γινόταν η απόδοση αυτών των έργων, πάντα υπήρχε μία μουσικότητα στην απόδοση του κειμένου. Στη δική μας περίπτωση σαφώς χρησιμοποιείται και ο έμμετρος λόγος, και είναι και πιο εύκολο να μελοποιηθεί, αλλά υπάρχουν και αποσπάσματα που ερμηνεύονται περισσότερο με την αφήγηση και λιγότερο με το με το τραγούδισμα. Στη συγκεκριμένη παράσταση ο θεατής θα δει όλες τις εκδοχές του λόγου, τον έμμετρο, την αφήγηση, αλλά πάντα πίσω και μέσα σε μία μουσική παρτιτούρα. Β.Μ. Από πού έχετε αντλήσει κείμενα, και πώς τα έχετε συνδέσει με τα μουσικά κομμάτια; Γιατί έχω καταλάβει ότι επιχειρείτε μερικές φορές να συνδέσετε τελείως ετερόκλητα στοιχεία. Α.Δ.Κ. Ναι, σωστά, σωστά. Υπάρχουν αποσπάσματα από τραγωδίες όπως της Εκάβης, το απόσπασμα του Φρύγα από τον Ορέστη, υπάρχουν από την Ορέστεια επίσης κάποια αποσπάσματα ο Φύλακας, και φυσικά κείμενα και ποιήματα που ανήκουν στην νεοελληνική περίοδο. Δημιουργείται έτσι μια ιδιαίτερη συνθήκη, καθώς αυτά τα κείμενα ενώ εκ πρώτης, φαίνονται αρκετά ετερόκλητα μεταξύ τους, έχουν ένα κοινό παρονομαστή, το ιδιαίτερα επίκαιρο ζήτημα των μεταναστών, των διωγμένων, των ανθρώπων που έχουν υποστεί τα δεινά μιας καταστροφής και ενός πολέμου. Οπότε στην σύνθεση και στην συρραφή των κειμένων που έκανε ο Ταξιάρχης Δεληγιάννης και ο Βασίλης Τσιουβάρας βλέπουμε ότι αυτή ακριβώς η επικαιρότητα με την με την οποία καταπιάνονται αυτά τα κείμενα, είναι και ο παράγοντας που τα συνδέει και τα κάνει να φαίνονται, ενώ είναι τελείως διαφορετικές εποχές, να φαίνονται πολύ, πολύ όμοια και πολύ δυνατό να τα χρησιμοποιήσει κάνεις σε μία ενότητα. Β.Μ. Όταν ξεκίνησε αυτή η δουλειά, υπήρχε αυτή η κατάσταση που ζούμε αυτή τη στιγμή με τόσες εμπόλεμες συρράξεις τόσο κοντά μας στον κόσμο; Α.Δ.Κ. Δεν υπήρχε ακόμα, όχι. Όμως η διάσταση του κειμένου, που έχει φτιαχτεί για αυτή την παράσταση, έχει και μία υπαρξιακή υφή. Θα έλεγα, έχει να κάνει με το γενικότερο πανανθρώπινο πόνο, τον πόνο που υπάρχει στο συλλογικό ασυνείδητο της ανθρωπότητας, μέσα από τα διάφορα δεινά που μπορεί να υφίσταται η ανθρωπότητα, αλλά ταυτόχρονα κρύβει μέσα της και μία ελπίδα και μία ανάγκη για ζωή και ένα καθολικό αίτημα για μία καλύτερη ζωή. Και σε αυτό είναι, που εγώ προσωπικά, επικεντρώθηκα και στην σύνθεση της μουσικής. Πίσω από όλα αυτά τα δεινά και την καταστροφή, διακρίνεται η ανάγκη του ανθρώπου να τα ξεπεράσει και να διεκδικήσει μία καλύτερη ζωή. Β.Μ. Πως το πετυχαίνετε αυτό; Ποιες τεχνικές ή στοιχεία χρησιμοποιείται για να το αποδώσετε; Πώς γίνεται; Στη μουσική, ποιος είναι ο δρόμος; Α.Δ.Κ. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, μελέτησα πολύ διεξοδικά και αρκετό καιρό το κείμενο, την τελική του μορφή. Το διαχειρίστηκα ως ένα ενιαίο έργο και προσπάθησα με αυτό τον τρόπο ακριβώς, να δημιουργήσω ένα ενιαίο μουσικό έργο με πολλά διαφορετικά στοιχεία σύνθεσης. Δηλαδή χρησιμοποιώ αρμονία που μπορεί να παραπέμπει, στην ιμπρεσιονιστική περίοδο του Ραβέλ και του Ντεμπυσί ταυτόχρονα χρησιμοποιώ κάποιες jazz τεχνικές, αυτοσχεδιασμό, υπάρχουν πολλά στοιχεία των gospel μέσα. Το σημαντικό είναι, ότι, όταν όλα αυτά τα στοιχεία ακολουθούν μία δραματουργία και ερμηνεύονται από ένα σύνολο μουσικών και δη τόσο καλό σύνολο μουσικών, δηλαδή είναι ο Δημήτρης Τσάκας, στο σαξόφωνο, ο Γιάννης Παπαδόπουλος στο πιάνο ο Γιώργος Γεωργιάδης στο μπάσο, ερμηνεύει ο Γιώργος Ιατρού στη φωνή και ο Χρήστος Στέργιογλου φυσικά, κάπως όλα αυτά τα ετερόκλητα μουσικά στοιχεία αρχίζουν να ομογενοποιούνται μέσα από την άρτια εκτέλεση, ζωντανά. Αλλά το μυστικό για μένα είναι, ότι δημιουργείται μία σύνθεση ενιαία, ένα ενιαίο μουσικό έργο που υπογραμμίζει ένα ενιαίο κείμενο. Β.Μ. Ποια είναι η συνθήκη που δημιουργείτε στο μικρό θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου. Που νομίζω ότι είναι ίσως και λίγο ευνοϊκότερη σε σχέση με το μεγάλο, λόγω του μεγέθους του, δηλαδή, είναι μία άλλη συνθήκη πιο πρωτογενής. Πως έχετε χειριστεί εσείς το σκηνικό χώρο; Α.Δ.Κ. Η αντιμετώπισή μας στο χώρο είναι πολύ λιτή, κυρίως ως προς τα σκηνικά. Δεν υπάρχουν, με άλλα λόγια, σκηνικά. Είναι μόνο το θέατρο και εμείς- οι ερμηνευτές, οι μουσικοί και τα όργανα. Έχουμε μία λιτή προσέγγιση, ηχητικά χρησιμοποιούμε από, προφανώς, ενισχυμένο ήχο, αλλά και πολλές φορές εντελώς φυσικό ήχο. Γιατί ακριβώς, θεωρώ, ότι η ηχητική και του μικρού θεάτρου της Αρχαίας Επιδαύρου προσφέρεται στο να δημιουργήσει ένα συναισθηματικό ηχητικό τοπίο, που αξίζει τον κόπο να το χρησιμοποιήσει κάποιος. Β.Μ. Πράγματι ο χώρος αυτός είναι τόσο καθοριστικός τελικά, στο έργο που ερμηνεύετε; Έχει επιρροή ο χώρος του θεάτρου, στην παράσταση; Α.Δ.Κ. Βεβαίως, βεβαίως, βεβαίως. Β.Μ. Με ποιον τρόπο; Α.Δ.Κ. Εγώ έχω μία αρχή σε ό, τι αφορά τη σύνθεση και τη μουσική. Θεωρώ ότι η σύνθεση γράφεται 3 φορές. Η μία φορά είναι από το συνθέτη, η δεύτερη φορά από τους εκτελεστές ερμηνευτές και η τρίτη φορά από τον χώρο, μέσα στον οποίο εκτελείται η μουσική. Αν δηλαδή ο χώρος δεν επιτρέπει να ακουστεί αυτό που έχει σκεφτεί ο συνθέτης ή οι μουσικοί δεν παίξουν αυτό που έχει σκεφτεί ο συνθέτης, στην πραγματικότητα ακούμε κάτι διαφορετικό από αυτό που έχει γραφτεί. Με αυτή λοιπόν τη λογική ένας τέτοιος χώρος και με τέτοια ακουστική και τέτοια ενέργεια που επηρεάζει εμάς, στον τρόπο που εκτελείται η μουσική και το κοινό στον τρόπο που προσλαμβάνει τη μουσική, έχει καθοριστικότατη σημασία στο πώς εν τέλει δημιουργείται αυτό το φαινόμενο που λέγεται μουσική και θέατρο. Β.Μ. Έτσι όπως το λέτε όμως, ουσιαστικά το έργο ξαναγράφεται κάθε φορά. Α.Δ.Κ. Ακριβώς. Βέβαια. Για αυτό ακούμε συνθέσεις του Μπετόβεν και του Μότσαρτ και κάθε φορά που τις ακούμε, ίσως είναι και λίγο διαφορετικές. Πληροφορίες Διάρκεια 65΄ Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου 11/07 έως 12/07/2025 στις 21:30 Εισιτήρια εδώ Σκηνοθεσία Χρήστος Στέργιογλου Μουσική σύνθεση Αλέξανδρος Δράκος Κτιστάκης Δραματουργική επεξεργασία Ταξιάρχης Δεληγιάννης, Βασίλης Τσιουβάρας Ερμηνευτές Χρήστος Στέργιογλου ερμηνεία, τραγούδι, Γιώργος Ιατρού τραγούδι Ζωντανή ερμηνεία της μουσικής Αλέξανδρος Δράκος Κτιστάκης κρουστά, electronics, keyboards, Γιάννης Παπαδόπουλος πιάνο, Γιώργος Γεωργιάδης μπάσο, Δημήτρης Τσάκας σαξόφωνο Σύμβουλος δραματουργίας Ελένη Σπετσιώτη Επιμέλεια κίνησης Ζωή Χατζηαντωνίου Σκηνικά – Κοστούμια Ιωάννα Τσάμη Φωτισμοί Ελίζα Αλεξανδροπούλου Ηχοληψία Νίκος Κόλλιας Βοηθοί σκηνοθέτη Ταξιάρχης Δεληγιάννης, Βασίλης Τσιουβάρας Οργάνωση παραγωγής Χριστίνα Παπαδάκη Εκτέλεση παραγωγής Apparat Athen / Νικόλας Χανακούλας