Η πρόκληση της λειψυδρίας για την στρατηγική της Ε.Ε. στην τεχνητή νοημοσύνη

Η φιλόδοξη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης (AI) ενδέχεται να αντιμετωπίσει μια λιγότερο ορατή, αλλά εξίσου επείγουσα πρόκληση: τη λειψυδρία.

Στο πλαίσιο των προσπαθειών να καθιερωθεί η Ε.Ε. ως παγκόσμιος κόμβος για την AI, έχουν ανακοινωθεί σχέδια τριπλασιασμού των δυνατοτήτων των data centers εντός πέντε έως επτά ετών.Ωστόσο, αυτή η ραγδαία ανάπτυξη εγείρει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τις περιβαλλοντικές συνέπειες, ειδικά σε χώρες του ευρωπαϊκού Νότου όπου η έλλειψη νερού είναι ήδη έντονα αισθητή.

Τα data centers που τροφοδοτούν όλη τη ψηφιακή οικονομία — από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης μέχρι χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και εργαλεία AI όπως το ChatGPT — απαιτούν μεγάλες ποσότητες νερού προκειμένου να διατηρηθούν ψυχροί οι υπερυπολογιστές τους.

Στην Ελλάδα, η Google προγραμματίζει την κατασκευή τριών νέων κέντρων δεδομένων στην Αττική, ενώ στην Ισπανία κολοσσοι όπως οι Amazon και Microsoft έχουν επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια στη δημιουργία νέων εγκαταστάσεων. Το γεγονός ότι αυτά τα έργα σχεδιάζονται σε περιοχές με υψηλό υδατικό στρες προκαλεί ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητά τους.

Για παράδειγμα, στην περιοχή Αραγονίας στη βορειοανατολική Ισπανία, οι σχεδιαζόμενες εγκαταστάσεις της Amazon έχουν προκαλέσει αντιδράσεις από αγρότες και περιβαλλοντικές οργανώσεις λόγω της σοβαρής λειψυδρίας που πλήττει την περιοχή.

Παρόμοιες ανησυχίες εκφράζονται και στο Culham κοντά στο Οξφορντσάιρ του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου έχει επιλεγεί ως πρώτη «ζώνη ανάπτυξης AI» κοντά σε νέο εργοστάσιο αποθήκευσης νερού που μπορεί να αυξήσει την πίεση στους τοπικούς υδάτινους πόρους.

Το «αόρατο» υδατικό αποτύπωμα της τεχνολογίας

Μια έρευνα από το Eurasia Group δείχνει ότι πάνω από το ήμισυ του νερού που καταναλώνεται στα data centers δεν χρησιμοποιείται άμεσα στις εγκαταστάσεις τους αλλά χρειάζεται για τη παραγωγή ενέργειαςκαι μικροτσίπ. Αυτή η “έμμεση” κατανάλωση συχνά παραμένει εκτός των επίσημων στατιστικών στοιχείων, υποτιμώντας έτσι τον πραγματικό οικολογικό αντίκτυπο.

Mελέτη από την S&P Global προβλέπει ότι οι κίνδυνοι λειψυδρίας στον συγκεκριμένο τομέα θα παραμείνουν υψηλοί κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας, με τις Ισπανία και Ελλάδα ανάμεσα στις πιο ευάλωτες χώρες.

Η απάντηση της Ευρώπης

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαιώνει πως η Πρωτοβουλία EuroHPC JU επιλέγει θέσεις φιλοξενίας βάσει ενεργειακής αποδοτικότητας και βιωσιμότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο υπερυπολογιστής “JUPITER” στη Γερμανία που λειτουργεί αποκλειστικά με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας συνδυάζοντας προηγμένες τεχνικές ψύξης καθώς και ανακύκλωσης θερμότητας.

Eπιπλέον, ο οργανισμός EUDCA τονίζει πως ο κλάδος κάνει σημαντικές επενδύσεις σε λύσεις προστασίας του νερού μέσω χρήσης μη πόσιμου νερού καθώς επίσης ακολουθώντας πρακτικές ανακύκλωσης.
Η Microsoft δοκιμάζει data centers χωρίς κατανάλωση νερού για ψύξη ενώ το Start Campus στην Πορτογαλία χρησιμοποιεί θαλασσινό νερό πετυχαίνοντας μηδενικό Water Usage Effectiveness (WUE).

Pίξει σην περιβάλλον

Aπό πρόσφατες προειδοποιήσεις della Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος φαίνεται πως οι υδάτινοι πόροι της Ευρώπης βρίσκονται υπό “σοβαρή πίεση”, καθώς ένα τρίτον πληθυσμού ζουν ήδη σε περιοχές μόνιμα στερημένες ύδατος.
Σ’ αυτό το σκηνικό η ταχεία επέκταση υποδομών τεχνητής νοημοσύνης στις πιο άνυδες ζώνες μπορεί να βαθύνει ακόμα περισσότερο αυτήν την κρίση σύμφωνα με τον οργανισμό Climate X.
Ήδη χώρες όπως Ολλανδία κι Ιρλανδία έχουν πάγωσε προσωρινά σχέδια ανέγερσης νέων υποδομών δεδομένων εξαιτίας πιέσεων στο ηλεκτρικό δίκτυο καθώς επίσης περιβαλλοντικών συνεπειών.’

Aνάμεσα στην Καινοτομία κι τη Βιωσιμότητα

Καθώς διεθνώς επιχειρείται μία στροφή προς μια πρωτεύοντα ρόλο στον χώρο AI , είμαστε μπροστά Σ΄ένα μεγάλο δίλημμα : ποια είναι καλύτερος τρόπος διαχείρισης φυσικών πόρων ώστε να συνδυαστεί ανάπτυξη &νοοτροπίκια; Αντίστοιχα μέγα έργα AI προσφέρουν θέσεις εργασίας & αξίες όμως τίθεται ένα θεμελιώδες ερώτημα :
Πόσο “έξυπνος” μπορεί ν’ χαρακτηριστεί ένας αλγόριθμος όταν εξαρτάται απο έναν πλανήτη διψασμένο;