Το Τέμενος Ναμάζ Γκιαχ στην Αλβανία

Το τέμενος Ναμάζ Γκιαχ, που βρίσκεται στην πρωτεύουσα της Αλβανίας, τα Τίρανα, εντυπωσιάζει με τους μιναρέδες του που φτάνουν τα 50 μέτρα και την εσωτερική αίθουσα του, η οποία έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει περίπου 8.000 πιστούς. Πρόκειται για έναν από τους πιο επιβλητικούς ισλαμικούς χώρους λατρείας στα Δυτικά Βαλκάνια. Η κατασκευή του κόστισε γύρω στα 30 εκατομμύρια ευρώ και χρηματοδοτήθηκε κυρίως από τη Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας (Diyanet). Το αρχιτεκτονικό σχέδιο αντλεί έμπνευση από το Σουλτάν Αχμέτ Τζαμί, γνωστό ως Μπλε Τζαμί στην Κωνσταντινούπολη.

Τον Οκτώβριο του 2024, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε τα Τίρανα για να εγκαινιάσει το τζαμί μετά από σχεδόν δέκα χρόνια κατασκευών. Κατά την επίσκεψή του υπογράφηκε συμφωνία συνεργασίας με την Αλβανία στους τομείς της γεωργίας και εκπαίδευσης, ενώ προσφέρθηκαν επίσης drones που κατασκευάστηκαν στην Τουρκία. Επιπλέον,η Diyanet απέκτησε επιρροή στο διοικητικό συμβούλιο του νέου τζαμιού μέσω διορισμού ενός Τούρκου ιμάμη — μια κίνηση που προκάλεσε αντιδράσεις στη χώρα.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος το 1990, στα Τίρανα χτίστηκαν ένας καθολικός ναός το 2001 και ένας ορθόδοξος το 2014. Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Ενβέρ Χότζα η Αλβανία ανακηρύχθηκε ως το πρώτο αθεϊστικό κράτος στον κόσμο. Από το 1967 όλες οι θρησκείες απαγορεύτηκαν και οι θρησκευτικές δομές έκλεισαν.

Η Ανάπτυξη των Ισλαμικών Χώρων Λατρείας ως Μέσο Επιρροής

«Η περίπτωση του τζαμιού Ναμάζ Γκιαχ αποδεικνύει πώς η Τουρκία προσπαθεί να επηρεάσει τα Δυτικά Βαλκάνια μέσω των θρησκευτικών υποδομών», δηλώνει η κοινωνιολόγος Ναταλί Κλαγιέ από την École des Hautes Études en sciences Sociales στο Παρίσι. Η ανέγερση τζαμιών συνδέεται στενά με οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα καθώς επίσης στρατηγικές επιρροές στην περιοχή.

Η κυβέρνηση της Τουρκίας έχει δείξει αποφασιστικότητα στη διαχείριση των συμφερόντων της σε αυτή την περιοχή. Για δύο χρόνια (2017-2019), οι εργασίες στο τέμενος είχαν παγώσει λόγω αιτήματος της Τουρκίας προς την Αλβανία για έκδοση ατόμων που φερόταν να σχετίζεται με τον Γκιουλέν και τις αποτυχημένες προσπάθειες πραξικοπήματος το 2016.

Ο Ρόλος των Υποδομών στη Στρατηγική Επίδρασης

Aκόμα κι όταν ένα έργο χρηματοδοτείται εξωτερικά, συχνά ξεκινά από τις ανάγκες των ντόπιων κοινοτήτων που συμμετέχουν ενεργά στη χρηματοδότηση αυτού. Σε μεγάλα έργα στις πρωτεύουσες εμπλέκονται κρατικοί ή διεθνείς παράγοντες όπως σημειώνει η Κλαγιέ.

Σήμερα η Τουρκία έχει αναδειχθεί σε κύρια δύναμη χρηματοδότησης ισλαμικών χώρων λατρείας στα Δυτικά Βαλκάνια — κάτι που δεν ίσχυε κατά τα πρώτα χρόνια μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας όπου αρχικά κυρίαρχη ήταν η Σαουδική Αραβία στις ανοικοδομήσεις κατεστραμμένων τζαμιών κατά τη διάρκεια πολέμου (1992-1995).

The Turkish government views itself as the heir to the Ottoman Empire in the Western Balkans and emphasizes its role as a regional power through infrastructure projects that extend beyond just religious buildings to include railways and ports across various regions including Central Asia and North Africa.