Ελληνική Ακτοπλοΐα: Προκλήσεις και Ευκαιρίες για το Μέλλον

Ο τομέας της ελληνικής ακτοπλοΐας βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή, καθώς προσπαθεί να βρει την ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη εκσυγχρονισμού και τις οικονομικές προκλήσεις που τον επηρεάζουν. Ο στόλος γερνάει, ενώ οι αυστηρότερες περιβαλλοντικές απαιτήσεις επιβαρύνουν τα κόστη και ασκούν πίεση στους ναύλους, όπως καταδεικνύει η ετήσια έκθεση της XRTC Business Consultants.

Η μελέτη αναφέρει ότι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Εκσυγχρονισμού διαθέτει 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2030 για να ενισχύσει «πράσινες» επενδύσεις και την αντικατάσταση παλαιών πλοίων. Σημαντικό είναι ότι οι παραγγελίες νέων σκαφών διεθνώς επικεντρώνονται κυρίως στα κινεζικά ναυπηγεία, ενώ οι μακροχρόνιες μισθώσεις προσφέρουν λύση σε μικρότερες εταιρείες. Η έρευνα επίσης αναδεικνύει τη σημασία της διαφάνειας στα οικονομικά αποτελέσματα των ακτοπλοϊκών επιχειρήσεων καθώς και την επιταγή για άμεση ανανέωση του γερασμένου στόλου.

Οι συγγραφείς της μελέτης εκφράζουν ανησυχία διότι πολλές από αυτές τις εταιρείες δεν υποχρεούνται να δημοσιοποιούν τους ισολογισμούς τους παρά τις σημαντικές κρατικές επιδοτήσεις που λαμβάνουν -ιδίως στις άγονες γραμμές- με εξαίρεση εκείνες που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο. Αυτό θα μπορούσε να διευκολύνει τη χρηματοδότηση από τράπεζες. Θετική εξέλιξη θεωρείται η έναρξη του Ταμείου Εκσυγχρονισμού ύψους 300 εκατ. ευρώ από την κυβέρνηση, που στοχεύει στη βιώσιμη μετάβαση και στην ανανέωση του στόλου.

Η έρευνα εστιάζει επίσης στις ανάγκες των γραμμών υψηλής και χαμηλής τουριστικής κίνησης. Η Κρήτη εξυπηρετείται από τα πλοία των Attica Group και Μινωικών Γραμμών, ενώ η Seajets δραστηριοποιείται κυρίως κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στις πιο δημοφιλείς διαδρομές. Ωστόσο, τα μικρότερα νησιά αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες πρόσβασης τον χειμώνα εξαρτώμενα από τις επιδοτούμενες άγονες γραμμές όπου το κόστος συνεχώς αυξάνεται.

Ανανέωση Στόλου: Επιταγή για Δράση

Οι συντάκτες σημειώνουν ότι η ελληνική ακτοπλοΐα χρειάζεται επειγόντως ανανέωση στον στόλο της καθώς η τελευταία σημαντική ενημέρωση πραγματοποιήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 2000. Από τότε οι εταιρείες στράφηκαν κυρίως στην αγορά μεταχειρισμένων πλοίων λόγω οικονομικών περιορισμών αντί για νέα σκάφη.

Aξιοσημείωτο είναι ότι μόλις το 17% του ελληνικού στόλου είναι κάτω των 20 ετών με ποσοστά ακόμα πιο ανησυχητικά σε μεγαλύτερες κατηγορίες: περίπου το 80% των πλοίων έως 95 μέτρα ηλικίας ξεπερνά τα είκοσι χρόνια ζωής! Με δεδομένη την απουσία μεταχειρισμένων σκαφών συμβατών με τους νέους περιβαλλοντικούς κανόνες, η κατασκευή νέων σκαφών φαίνεται ως μονόδρομος.

Περιβάλλον & Κόστη Ναυτιλίας

Ο κλάδος αντιμετωπίζει μια σειρά νέων περιβαλλοντικών κανονισμών που αποβλέπουν στη δραστική μείωση εκπομπών CO₂ έως το 2050. Από τον Ιανουάριο του 2024 τίθεται σε εφαρμογή η πρώτη φάση ενός ευρωπαϊκού συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής (EU ETS), υποχρεώνοντας τις εταιρείες να αποκτούν δικαιώματα CO₂.
Το κόστος αυτό θα ενταθεί περαιτέρω όταν εφαρμοστεί ο κανονισμός Fuel EU Maritime από τον Ιανουάριο του ’25 απαιτώντας μειώσεις αερίων θερμοκηπίων στα καύσιμα ή πληρωμή προστίμων.

Στρατηγικές Χρηματοδότησης μέσω Ταμείου Εκσυγχρονισμού

“Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Εκσυγχρονισμού”,στο οποίο συμμετέχει πλέον ενεργά η Ελλάδα από το ’24 προβλέπει πόρους ύψους περίπου €1,5 δισεκατομμύρια μέχρι το ’30 μέσω δημοποίησης δικαιωμάτων εκπομπής άνθρακα.
Για την ακτοπλοΐα επικεντρώνει σε τρεις βασικούς πυλώνες: κατασκευή νέων πλοίων καθαρής τεχνολογίας , ενεργειακή βελτίωση υφισταμένων σκαφών καθώς επίσης αντικατάσταση παλαιότερων μηχανών.

Kινήσεις στην Παγκόσμια Αγορά Ακτοπλόϊας

The διεθνής αγορά ακτοпλόϊας αντιμετωπίσει παρόμοια ζητήματα όπως ο ελληνικός κλάδος αλλά χαρακτηρίζεται από τη δημιουργία ισχυρών επιχειρηματικών σχημάτων ώστε ν’ αντέχουν πιέσεις.
Η ζήτηση για νέα πλεούμενα οδηγεί πολλές εταιρείες προς παραγγελίες νεότερων μοντέλων κυρίως στα κινεζικά ναυπηγεία λόγω περιορισμένης διαθεσιμότητας στην Ευρώπη.
Μικρότεροι παίχτες βρίσκονται πλέον μπροστά στη δυνατότητα μίσθωσης νεότερων σκαφών μέσω μεγάλων ομίλων όπως αυτή της σουηδικής Stena RoRo που συνεργάζεται με κινεζικά εργοστάσια παραγωγής.”