Ηλεκτροδότηση Λιμανιών στην Ευρώπη: Μια Επείγουσα Ανάγκη

Τα λιμάνια της Ευρώπης δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές, ωστόσο η μετάβαση σε πιο καθαρές μορφές ναυτιλίας εξαρτάται από την ηλεκτροδότηση των πλοίων που βρίσκονται ελλιμενισμένα. Σύμφωνα με έρευνα της περιβαλλοντικής οργάνωσης Transport & Surroundings (T&E) και του νορβηγικού νηογνώμονα DNV, λιγότερο από το 20% των απαραίτητων σημείων ηλεκτρικής σύνδεσης από ξηρά (OPS) έχει εγκατασταθεί ή συμβασιοποιηθεί. Τα κρουαζιερόπλοια είναι υπεύθυνα για σημαντικές εκπομπές ρύπων κοντά σε αστικά κέντρα. Η επιτάχυνση της ανάπτυξης υποδομών και η ενίσχυση χρηματοδότησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι κρίσιμη για την επίτευξη στόχων μέχρι το 2030.

Τέσσερις Στρατηγικές Προτάσεις

Στο πλαίσιο της προσπάθειας επιτάχυνσης της ενεργειακής μετάβασης στα ευρωπαϊκά λιμάνια, οι T&E και DNV έχουν καταθέσει τέσσερις προτάσεις για τη βελτίωση της χερσαίας παροχής ηλεκτρικής ενέργειας (OPS) στα ελλιμενισμένα πλοία:

1. Επιταχύνετε την εφαρμογή υποδομών OPS: Να ολοκληρωθεί η εγκατάσταση ηλεκτροδότησης στα κρουαζιερόπλοια έως το 2028 αντί του αρχικά προβλεπόμενου ορίου του 2030, λόγω των υψηλών εκπομπών που προκαλεί ο συγκεκριμένος τομέας.
2. Ενσωμάτωση στο RED III: Να συμπεριληφθεί η παράκτια ηλεκτροδότηση στο ευρωπαϊκό πλαίσιο RED III για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με μηχανισμούς πιστωτικής στήριξης.
3. Χρηματοδότηση μέσω ΠΔΠ: Να διασφαλιστεί χρηματοδοτική πρόβλεψη στο νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) της Ε.Ε., συνεχίζοντας τη στήριξη μέσω του μηχανισμού AFIF.
4. Eπέκταση υποχρεωτικής εφαρμογής OPS: Να επεκταθεί η υποχρέωση εφαρμογής OPS σε περισσότερες κατηγορίες πλοίων, συμπεριλαμβανομένων μικρότερων μονάδων που σήμερα εξαιρούνται.

Aξιολόγηση Μελέτης

Bάσει των στοιχείων που συγκέντρωσαν οι T&E και DNV, μόλις ένα στα πέντε απαιτούμενα σημεία σύνδεσης έχει εγκατασταθεί ή συμβασιοποιηθεί στις μεγάλες ευρωπαϊκές λιμένες. Οι εκπομπές από τα ελλιμενισμένα πλοία –ιδίως τα κρουαζιερόπλοια– έχουν σοβαρές συνέπειες στην ατμόσφαιρα και τη δημόσια υγεία.

Aπό τα 31 λιμάνια που συμμετείχαν στη μελέτη, μόνο τέσσερα έχουν ολοκληρώσει ή συμφωνήσει πάνω από τις μισές απαιτούμενες συνδέσεις. Η επιλογή τους έγινε βάσει μεγέθους και γεωγραφικής κάλυψης καθώς επίσης και διάθεσης δεδομένων από τις διοικήσεις τους. Τα κρουαζιερόπλοια αποδεικνύονται ως οι πιο επικίνδυνες μονάδες όσον αφορά τις εκπομπές κατά την παραμονή τους στον λιμένα — έξι φορές μεγαλύτερες συγκριτικά με τα εμπορικά πλοία — γεγονός που καθιστά επιτακτική την ανάγκη άμεσης εφαρμογής OPS γι’ αυτά.

Sύμφωνα με τη μελέτη, το ποσοστό των συνολικών ναυτιλιακών εκπομπών CO₂ στην Ευρώπη φθάνει το 6,4%, αντιστοιχώντας σε περίπου 8,3 εκατομμύρια τόνους μόνο για το έτος 2023. Χωρίς άμεσα μέτρα αλλαγής πορείας αυτό μπορεί να φθάσει έως και το 33% μέχρι το έτος 2050.

Eπιπτώσεις στους Ρύπους

Pέρα από τον CO₂, οι θαλάσσιες μεταφορές εκπέμπουν SOx , NOx καθώς επίσης λεπτότερα σωματίδια PM – όλοι αυτοί οι παράγοντες σχετίζονται άμεσα με καρδιοαναπνευστικά προβλήματα υγείας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο στόλος των ευρωπαϊκών κρουαζιερόπλοιων παρήγαγε περισσότερους SOx απ’ όσα ένα δισεκατομμύριο αυτοκίνητα μέσα στο έτος 2022.

Tο σύστημα OPS θεωρείται θεμέλιο λίθο για την απανθρακοποίηση των λιμένων διότι επιτρέπει στα πλοία να απενεργοποιούν τους βοηθητικούς κινητήρες τους αντλώντας καθαρή ενέργεια από τον εγχώριο ενεργειακό δίκτυο.
Ωστόσο υπάρχουν σημαντικές αδυναμίες στη στρατηγική λόγω έλλειψης κανονισμών σχετικά με μικρότερα σκάφη ή «εξαιρούμενα» τύπους πλοίων.
H T&E καταλήγει ότι τα λιμάνια διαθέτουν μοναδική θέση ώστε να οδηγήσουν τη μετάβαση προς μια βιώσιμη μορφή ναυτιλίας.

Eφαρμογή Κανονισμών & Eπενδύσεις

Kάποια ελληνικά αλλά κυρίως άλλα ευρωπαϊκά λιμάνια βρίσκονται ήδη σε καλό δρόμο συμμόρφωσης προς τους νέους κανονισμούς σχετικά με την παροχή χερσαίας ενέργειας.
Άλλα χρειάζονται σημαντικές επενδύσεις στις υποδομές χερσαίας ηλεκτροδότησης ώστε να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις αυτές.
Τρεις στους τριάντα ενός εξελεγμένους κόμβους δεν εφαρμόζουν ακόμα τον κανονισμό AFIR ενώ επτά έχουν προχωρήσει στην εγκατάσταση ή σύναψη συμβολαίων μόνο για κάποιος βασικούς τύπους σκαφών χωρίς πλήρη κάλυψη όλων αυτών.
Το γεγονός αυτό δείχνει πόσο αναγκαίο είναι η ανάπτυξη περαιτέρω υποδομών ηλεκτροδότησης ξηράς πανευρωπαϊκά.

O sector krouazieroploion exei tin kaliteri katakalypsi ops stous epilegmenous limenes me to Amvourgo kai tin Valeta na einai metaxy ton limenon me arketes sindeseis gia krouazieroploia anoto ton GT5000.

Kaneis apo tous epilegmenous limenes den exei egkatastisei i synapsei symvola gia ploia metaforas emporikontikin anoto ton GT5000.

me orizonta to etos tou ’30 opou tha ginei ypoxreotiki i xrisimopiisi ops gia ploia anoto ton GT5000 sta limania tou Dieuropekou Diktyou Metaforon h EE prepei na drasei apofasistikos.

I proodefsi mexri twra einai anepafki kai h enisxysh twn ependysewn einai epiktakti proteraiotita wste ta limania na min meinoun pisw sth maxh gia mia katharoteri naytilia kai ena viwsimo perivallon.