«Το Ιράν θα συνεχίσει να αντιστέκεται και δεν θα παραδοθεί»

Με αυτά τα λόγια, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αλί Χαμενεΐ, απευθύνθηκε στον λαό μέσω τηλεοπτικού μηνύματος στις 18 Ιουνίου. Η τοποθεσία του παραμένει ωστόσο άγνωστη.

Από τις 13 Ιουνίου, το Ισραήλ έχει ξεκινήσει στοχευμένες επιθέσεις σε στρατηγικές στρατιωτικές και πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Ιράν. Ο κύριος στόχος αυτών των επιθέσεων είναι να αποτραπεί η πιθανότητα ανάπτυξης πυρηνικών όπλων από την Τεχεράνη. Σε απάντηση, το Ιράν έχει προχωρήσει σε επιθέσεις με πυραύλους και drones. Παράλληλα,κυκλοφορούν φήμες ότι ο Χαμενεΐ καθώς και υψηλόβαθμα στελέχη των Φρουρών της Επανάστασης μπορεί να είναι στόχοι των ισραηλινών δυνάμεων.

Ένα κρίσιμο ερώτημα που προκύπτει είναι πώς μπορεί ένα καθεστώς που δεν προστατεύει την ηγεσία του να διασφαλίσει την εδαφική ακεραιότητα της χώρας; Ο ειδικός σε θέματα πολιτικής του Ιράν Ματζίντ Γκολπούρ αναφέρει: «Παρόλο που υπάρχουν ισχυρισμοί για αντιπυραυλική άμυνα και προστασία της ηγεσίας, η αναποτελεσματικότητα του καθεστώτος είναι πλέον προφανής», δήλωσε στην DW.

Η Αναζήτηση Εναλλακτικών Λύσεων

Η ιρανική αντιπολίτευση στο εξωτερικό παραμένει διαιρεμένη. Ένα τμήμα της διασποράς βλέπει τον Ρέζα Παχλαβί -τον πρωτότοκο γιο του εκθρονισμένου σάχη Μοχάμαντ Ρέζα Παχλαβί- ως μια ενδεχόμενη ηγετική μορφή για τη μεταβατική περίοδο ή ακόμα και ως σύμβολο εθνικής ενότητας. Ο Ρέζα Παχλαβί ζει στις Ηνωμένες Πολιτείες από την εποχή της Ισλαμικής Επανάστασης το 1979 και εμφανίζεται ως επικριτής του καθεστώτος αλλά δεν διαθέτει υποστήριξη εντός της χώρας.

Στο εσωτερικό όμως οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης έχουν υποστεί συστηματική καταστολή εδώ και δεκαετίες. Όλοι όσοι θεωρούνται ικανοί να κινητοποιήσουν τον κόσμο αντιμετωπίζουν σοβαρούς κινδύνους: δυσφημίζονται δημόσια, παρακολουθούνται στενά ή συλλαμβάνονται με βαριές ποινές.

Ωστόσο, σύμφωνα με την πολιτική επιστήμονα Σουκρίγια Μπραντόστ από το middle East Institute, αν το καθεστώς δεχθεί σοβαρό πλήγμα αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα κενό στην πολιτική σκηνή που θα προσφέρει ευκαιρίες στις αντιπολιτευόμενες δυνάμεις για οργανωμένες κινητοποιήσεις όπως απεργίες ή διαδηλώσεις προς μια νέα αρχή.

Ο Ρόλος του Πατριωτισμού

Mία σημαντική παράμετρος στη διαδικασία αυτή φαίνεται πως είναι ο βαθύς πατριωτισμός πολλών κατοίκων που συνδέονται στενά με τη χώρα τους – κάτι που ίσως ενισχύσει τη σημερινή εξουσία. Μετά την Επανάσταση του 1979 αυτό το συναίσθημα βοήθησε στη σταθεροποίηση του καθεστώτος όταν ξέσπασε πόλεμος με τον Σαντάμ Χουσεΐν το φθινόπωρο του 1980 κι έφερε τελικά εκατομμύρια θυσίες στο πεδίο μάχης.

Tώρα όμως οι αρχές επαναφέρουν αυτή τη νοσταλγία για εθνικισμό ώστε να διατηρήσουν τη θέση τους στην εξουσία. Ωστόσο η δημοσιογράφος Σαχράν Ταμπαρί σημειώνει: «Η ισλαμική δημοκρατία έχει συνειδητοποιήσει ότι οι πολίτες δεν ταυτίζονται πια με τον “Έθνος των Μουσουλμάνων”,αλλά θεωρούν τους εαυτούς τους πολίτες ενός ανεξάρτητου κράτους».

Tο τι πραγματικά αισθάνονται οι άνθρωποι σήμερα -εκτός από φόβο ή θυμό λόγω μιας σύγκρουσης εκτός ελέγχου- δύσκολα αποτυπώνεται πλήρως. Η κάτοχος Νόμπελ Ειρήνης Νάργκες Μοχαμαντί καλεί τόσο τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και το Ισραήλ σε αποκλιμάκωση των επιθέσεων λέγοντας: «Παρακαλώ τον πρόεδρο Τραμπ να μην εμπλέκεται στον πόλεμο αλλά αντίθετα να εργαστεί για μια κατάπαυση πυρός στη Μέση Ανατολή».