Ο Χώρος Ιστορικής Μνήμης 1941-1944: Ένας Φάρος Αντίστασης

Στην καρδιά της πρωτεύουσας, καθημερινά δεκάδες περαστικοί περνούν από μια απλή πόρτα με μια αντίστοιχα απλή επιγραφή. Ανεξαρτήτως αν είναι γνώστες του τόπου ή αν η περιέργεια τους ωθεί να εισέλθουν, κατεβαίνοντας την εντυπωσιακή σκάλα που οδηγεί έξι μέτρα κάτω από τη γη, ο θόρυβος της πολύβουης μητρόπολης θα εξαφανιστεί και μπροστά τους θα αποκαλυφθεί ο «Χώρος Ιστορικής Μνήμης 1941-1944 – Κοραή 4». Εκεί η εμπειρία υπόσχεται να τους καθηλώσει.

Το σύγχρονο για την εποχή του αντιαεροπορικό καταφύγιο, το οποίο είχε κατασκευαστεί στα υπόγεια ενός εμβληματικού κτηρίου της Εθνικής Ασφαλιστικής για να προστατεύει τις ανθρώπινες ζωές, τελικά μετατράπηκε σε χώρο κράτησης και βασανιστηρίων από την Κομαντατούρ. Η ακριβής ποσότητα των ανθρώπων που υπέστησαν αυτόν τον εφιάλτη παραμένει άγνωστη. Ωστόσο, ως μορφή αντίστασης και έκφρασης των συναισθημάτων τους, οι κρατούμενοι άφησαν τα σημάδια τους: σκίτσα, ημερομηνίες και ονόματα…

«24 ώρες χωρίς φαί και νερό. Μόνο μυρίζοντας το γιασεμί. Δημήτρης Μωραϊτης», «Μαυρίκιος Ν. Μαλεύρης», τελειόφοιτος Ιατρικής.Κρατούμαι ως όμηρος.Μαρτύρια Ιεράς Εξετάσεως»,«αδελφοί Χάλαροι. Έντιμοι πολίται. Εκρατήθησαν αδίκως από ρουφανιά»…

Σχολικές επισκέψεις γεμάτες συγκίνηση

Πολλά σχολεία επισκέπτονται συχνά αυτό το ζωντανό κομμάτι ιστορίας. Ο κος Κωνσταντίνος Χατζηεργάτης, υπεύθυνος του Χώρου Ιστορικής Μνήμης από το 2008, δήλωσε στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ότι: «Από την 1η Οκτωβρίου έως το τέλος της σχολικής χρονιάς πραγματοποιείται τουλάχιστον μία επίσκεψη καθημερινά από σχολεία απ’ όλη την Ελλάδα».Ανέφερε μάλιστα ότι πρόσφατα δέχθηκαν δύο σχολεία μέσα σε μία ημέρα.

“Επισκέπτες όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης έρχονται εδώ”, συμπλήρωσε ο κος Χατζηεργάτης αναφερόμενος σε μαθητές αλλά και φοιτητές ακόμη κι από το εξωτερικό.

Αντίκτυπος στους νεότερους επισκέπτες

Πώς αντιδρούν όμως τα μικρότερα παιδιά;

“Η αντίδρασή τους αποτυπώνεται στα μάτια τους…Οι ερωτήσεις κυμαίνονται από πολύ απλές μέχρι πιο σύνθετες”, είπε χαρακτηριστικά.
Ορισμένα παιδιά έχουν αναφέρει αν εδώ γινόντουσαν δολοφονίες και όλοι προσπαθούν να δίνουν πληροφορίες κατάλληλες για κάθε ηλικία.

Tουριστικές επισκέψεις στον χώρο μνήμης

Pολύτιμος προορισμός είναι επίσης για πολλούς ξένους τουρίστες καθώς “αναζητούν κομμάτια ιστορίας” κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους.

Mια προσωπική σύνδεση με τον τόπο:

Ο κος Χατζηεργάτης θυμάται περιπτώσεις όπου υποδέχθηκε συγγενείς κρατουμένων: “Οι περισσότεροι έφυγαν συγκλονισμένοι με δάκρυα στα μάτια”.

Aπό την οικία Rossels στην φρίκη…

Sτο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα η Κοραή 4 κάποτε βρισκόταν η οικία Rossels που αγοράστηκε το 1934 отτην Εθνική Ασφαλιστική εταιρεία.
Το νέο πολυτελές μέγαρο ολοκληρώθηκε το 1938 σχεδιασμένο από εξέχοντες αρχιτέκτονες όπως οι Εμμανουήλ Κριεζής και Αναστάσιoς Μεταξᾶs.Μετά την έναρξη του πολέμου χρησιμοποιήθηκε σαν χώρος φιλοξενίας υπηρεσιών ενώ ύστερα επιτάχθηκε κατά τη διάρκεια της κατοχής κι έγινε χώρος βασανιστηρίων.

The walls μαρτυρούν χιλιάδες ανθρώπους κάθε ηλικίας – Έλληνες αλλά όχι μόνο – αγωνιστές κι άλλους που βρέθηκαν εκεί κατά τη διάρκεια της Κατοχής.

Aναβιώνοντας τη μνήμη

O Xώρος Iστορικής Mνήμης δημιουργήθηκε πρωτοβουλία της Eθνικής Aσφαλιστικής μέσα στο ’91 όταν αποκαλύφθηκαν πολλά αντικείμενα κρατουμένων (κούπες , ξυράφια , σημειώματα) διαφυλάσσονται τώρα σε ειδικές προθήκες καθώς κι άλλα μνημεία όπως μια ναζιστική σημαία.
Όλο αυτό έχει γίνει δυνατό μέσω συνεργασίας υπουργείου Πολιτισμού & Δήμου Aθηναίων οι οποίοι ανέλαβαν πλήρη ευθύνη λειτουργίας του χώρου μετά τις δωρεές του ’23.