Η Ναυτιλία στην Ευρώπη και οι Επιπτώσεις του EU ETS

Η ναυτιλιακή βιομηχανία της Ευρώπης βρίσκεται αντιμέτωπη με τον πρώτο οικονομικό «λογαριασμό» από την ένταξή της στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ (EU ETS), το κύριο εργαλείο που χρησιμοποιεί η Ένωση για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, εφαρμόζοντας την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».

Στο επίκεντρο αυτής της διαδικασίας βρίσκεται η πλατφόρμα MRV (monitoring, Reporting and Verification) της ΕΕ, ένα σύστημα σχεδιασμένο ειδικά για την παρακολούθηση και επαλήθευση των εκπομπών στη ναυτιλία.Σύμφωνα με δεδομένα από τη Drewry,μια ερευνητική εταιρεία στον τομέα της ναυτιλίας που εδρεύει στο Λονδίνο,περίπου 13.000 πλοία έχουν υποβάλει τα στοιχεία εκπομπών τους για το 2024 σύμφωνα με τις καθορισμένες οδηγίες.

Οι καταγεγραμμένες εκπομπές ανήλθαν σε 90 εκατομμύρια τόνους CO₂, ποσότητα που απαιτεί την παράδοση του 40% των αντίστοιχων δικαιωμάτων εκπομπών (EUA) μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2025. Η αύξηση κατά περίπου 14% σε σχέση με το προηγούμενο έτος αποδίδεται σε γεωπολιτικούς παράγοντες που ανάγκασαν πολλά πλοία να παρακάμψουν τη Διώρυγα του Σουέζ και να επιλέξουν μακρύτερες διαδρομές μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας.

Ο κλάδος των containerships είναι ιδιαίτερα κρίσιμος καθώς αν και αντιπροσωπεύει μόλις το 16% του συνολικού αριθμού πλοίων και το 21% της χωρητικότητας,ευθύνεται για το 34% των συνολικών εκπομπών. Με τις τρέχουσες τιμές των EUA γύρω στα €70 ανά τόνο, η Drewry υπολογίζει ότι ο κλάδος θα χρειαστεί να καταβάλει περίπου $2.9 δισεκατομμύρια έως τον φθινόπωρο του 2025.

Μετά την ολοκλήρωση της μεταβατικής περιόδου στο τέλος του 2026 και την πλήρη εφαρμογή αυτού του μέτρου, οι ετήσιες δαπάνες αναμένονται να φτάσουν τα $7.5 δισεκατομμύρια. Κατά μέσο όρο κάθε RoPax ή επιβατηγό πλοίο θα επιβαρύνεται με περίπου $1 εκατομμύριο ετησίως ενώ τα εμπορευματοκιβώτια θα πληρώνουν γύρω στις $500 χιλιάδες.

Αντιμετωπίζοντας αυτές τις αυξανόμενες δαπάνες, οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στα λιμάνια της ΕΕ εντείνουν τις επενδύσεις τους σε τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας καθώς επίσης υιοθετούν βιώσιμα βιοκαύσιμα και προγραμματίζουν πλοία που χρησιμοποιούν εναλλακτικά καύσιμα μαζί με προηγμένα συστήματα αντιρρύπανσης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται σύντομα να προσαρμόσει τους κανόνες στους οποίους βασίζεται στο αναμενόμενο πλαίσιο Net zero από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό ΙΜΟ μετά από πιθανή υιοθέτηση τον Οκτώβριο του ’25 ώστε να αποφευχθεί διπλή επιβάρυνση στους φορείς μεταφορών.

Σημαντικές εξελίξεις στον ΙΜΟ:

Aφού ολοκληρώθηκαν χρόνια διαβουλεύσεων ο ΙΜΟ κατέληξε σε συμφωνία σχετικά με ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο Net-Zero Framework (NZF) τον Απρίλιο ’25 θέτοντας θεμέλια για μέτρα περιορισμού εκ emissions αερίων θερμοκηπίου από τα πλοία.
Το νέο αυτό πλαίσιο θα εισάγει παγκοσμίως ένα σύστημα τιμολόγησης εκ emissions στον κλάδο προσδιορίζοντας ότι ο φορέας εμπορικής αξιοποίησης μπορεί πλέον ν’ ανακτήσει οποιαδήποτε κόστη συμμόρφωσης μέσω διάφορων παραμέτρων όπως είναι ο τύπος καυσίμου ή η διαδρομή.
Αυτό αναμένεται ν’ απαλύνει οικονομικά βάρη στους ιδιοκτήτες σκαφών ενώ μοιράζει πιο ισορροπημένα ευθύνες στην αλυσίδα μεταφορών.
Η συμφωνία αυτή θεωρείται κομβική αλλά απαιτεί σημαντικές επενδύσεις καθώς επίσης συνεργασία διεθνώς προς μια πιο βιώσιμη πορεία ανάπτυξης στην απανθρακοποίηση.

-EU ETS: Υποχρεώσεις & Κόστος στη Ναυτιλία-

Aπό το ’24 η βιομηχανία εντάσσεται στο EU ETS υποχρεώνοντας έτσι τις εταιρείες ν’ αποζημιώσουν μέρος των CO₂εκ emissions από τα σκάφη τους.
Οι εταιρείες διαχείρισης σκαφών άνω των 5.000 GT πρέπει ν’ παρακολουθούν κι εγγράφουν τις emissions μέσω MRV υποβάλλοντας πιστοποιημένα στοιχεία μέχρι τέλος Μαρτίου κάθε έτους κι αντίστοιχα δικαιώματα έως τέλος Απριλίου.
Η διαδικασία αυτή θ’ εφαρμοστεί σταδιακά: Το ’25 οι επιχειρήσεις θ’ αποδώσουν φόρους μόνο για ποσοστό ύψους %40 επί αυτών ενώ μέχρι ’27 θ’ καλούνται ν’ αποδώσουν πλήρεις φόρους επί όλων όσον αφορά ταξίδια μεταξύ ευρωπαϊκών λιμένων ή διεθνείς προορισμούς προς/από ΕΕ.
Οι παραβάτες αντιμετωπίσουν πρόσ fines ύψους €100 ανά τόνο CO₂ μη καλυμμένου συν υποχρέωση παράδοσης δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια επόμενης χρονιάς.