Η Ναυτιλιακή Βιομηχανία της Ευρώπης και οι Επιπτώσεις του EU ETS

Η ναυτιλιακή βιομηχανία στην Ευρώπη αντιμετωπίζει τον πρώτο οικονομικό «λογαριασμό» από την ένταξή της στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ (EU ETS), το κύριο εργαλείο που χρησιμοποιεί η Ένωση για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, εφαρμόζοντας την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».

Στο επίκεντρο αυτής της διαδικασίας βρίσκεται η πλατφόρμα MRV (Monitoring, Reporting and Verification) που έχει σχεδιαστεί ειδικά για τη ναυτιλία.Σύμφωνα με στοιχεία από την Drewry, μια ιδιωτική εταιρεία ερευνών και συμβουλευτικών υπηρεσιών στον τομέα της ναυτιλίας με έδρα το Λονδίνο, περίπου 13.000 πλοία έχουν υποβάλει τα δεδομένα εκπομπών τους για το 2024 σύμφωνα με τις καθορισμένες οδηγίες.

Οι καταγεγραμμένες εκπομπές ανέρχονται σε 90 εκατομμύρια τόνους CO₂, ποσότητα που θα πρέπει να καλυφθεί μέσω της παράδοσης του 40% των αντίστοιχων δικαιωμάτων εκπομπών (EUA) μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2025. Η αύξηση κατά περίπου 14% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος αποδίδεται σε γεωπολιτικούς παράγοντες που ανάγκασαν πολλά πλοία να παρακάμψουν τη Διώρυγα του Σουέζ και να ακολουθήσουν μακρύτερες διαδρομές μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο κλάδος των containerships,ο οποίος αν και αντιπροσωπεύει μόλις το 16% των πλοίων και το 21% της χωρητικότητας,ευθύνεται για το εντυπωσιακό ποσοστό του 34% στις συνολικές εκπομπές.

Με την τρέχουσα τιμή των EUA στα €70 ανά τόνο, η Drewry υπολογίζει ότι η βιομηχανία θα κληθεί να καταβάλει περίπου $2.9 δισεκατομμύρια έως τον φθινόπωρο του 2025. Μετά την ολοκλήρωση της μεταβατικής περιόδου το 2026 και την πλήρη εφαρμογή αυτού του μέτρου, οι ετήσιες δαπάνες αναμένονται ότι θα φτάσουν τα $7.5 δισεκατομμύρια. Κατά μέσο όρο κάθε RoPax ή επιβατηγό πλοίο θα χρειαστεί να πληρώσει γύρω στο $1 εκατομμύριο ετησίως ενώ τα εμπορευματοκιβώτια θα επιβαρυνθούν κατά $500 χιλιάδες.

Αντιμετωπίζοντας αυτές τις αυξανόμενες δαπάνες, οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στα λιμάνια της ΕΕ επιταχύνουν τις επενδύσεις τους σε τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας καθώς επίσης υιοθετούν βιώσιμα βιοκαύσιμα και προγραμματίζουν πλοία που χρησιμοποιούν εναλλακτικά καύσιμα ενώ εφαρμόζουν προηγμένα συστήματα αντιρρύπανσης καθώς επίσης χρώματα χαμηλής τριβής προκειμένου να μειώσουν τις εκπομπές τους.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται σύντομα να ευθυγραμμίσει τους κανόνες αυτούς με τον αναμενόμενο κανονισμό Net Zero από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό ΙΜΟ μετά από πιθανή υιοθέτηση τον Οκτώβριο του 2025 ώστε ν’ αποφευχθεί διπλή επιβάρυνση στους φορείς.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι μετά από χρόνια διαβουλεύσεων ο ΙΜΟ κατέληξε σε συμφωνία σχετικά με ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο Net-Zero framework (NZF) τον Απρίλιο του ’25 θέτοντας θεμέλια για μέτρα περιορισμού των αερίων θερμοκηπίου στον κλάδο αυτό.

Kομβικό στοιχείο, είναι ότι αυτό παρέχει τη δυνατότητα στα πλοία ν’ ανακτούν οποιαδήποτε κόστη συμμόρφωσης από εκείνον που ασχολείται εμπορικά μαζί τους – δηλαδή εκείνον που καθορίζει τα καύσιμα ή/και τη διαδρομή – περιορίζοντας έτσι οικονομικά βάρη στους ιδιοκτήτες σκαφών.

-EU ETS: Υποχρεώσεις & Κόστος στη Ναυτιλία-

Aπό το έτος ’24 η βιομηχανία εισάγεται στο EU ETS απαιτώντας απ’ αυτές πρώτης φοράς πληρωμές για μέρος των CO₂ εκλύσεων τους.
Στην νέα αυτή διάταξη οι εταιρείες διαχείρισης σκαφών άνω των ‘5000 GT πρέπει ν’ παρακολουθούν κι καταγράφουν τις εκλύσεις μέσω MRV υποβάλλοντας επαληθευμένα στοιχεία μέχρι τέλος Μαρτίου κάθε χρόνου κι παραδίδοντας ισάριθμο αριθμό δικαιωμάτων έως τέλος Απριλίου.
Η εφαρμογή θ’ είναι σταδιακή: Το ’25 θ’ απαιτηθούν πληρωμές μόνο γι’ ένα ποσοστό ‘40%’, ενώ ‘70%’ γι’ ’26 κι απ’ ’27 πλήρης κάλυψη όλων.
Το μέτρο καλύπτει όλες τις ταξιδιωτικές εκπέσεις μεταξύ ευρωπαϊκών λιμένων καθώς επίσης διεθνείς προς/από ΕΕ αλλά κι όλες κατά παραμονή στις εγκαταστάσεις αυτής.
Οι παραβάτες αντιμετωπίσουν πρόσ fines ύψους €100 ανά τόνο CO₂ μη καλυμμένο συν υποχρέωση παράδοσης δικαιωμάτων στην επόμενη χρονιά.