Δημογραφικές Προβλέψεις για την Ελλάδα: Μείωση και Γήρανση του Πληθυσμού

Σύμφωνα με το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, αναμένεται ότι η μείωση του πληθυσμού της Ελλάδας θα συνεχιστεί κατά τις επόμενες τρεις δεκαετίες, συνοδευόμενη από τη γήρανση της κοινωνίας. Το ισοζύγιο γεννήσεων και θανάτων θα παραμείνει αρνητικό.

Στην ανάλυση που φέρει τον τίτλο «Δημογραφικό» και υπογεννητικότητα στην Ελλάδα σήμερα: δημογραφικές αδράνειες και κοινωνικές προκλήσεις», η Ιφιγένεια Κοκκάλη, επίκουρη καθηγήτρια και διευθύντρια του Εργαστηρίου, επισημαίνει τη δραματική πτώση των γεννήσεων. Το 2023 οι γεννήσεις ανήλθαν σε 72,3 χιλιάδες, αριθμός σχεδόν μισός σε σύγκριση με τον μέσο όρο της εικοσαετίας 1951-1970. «Οι αιτίες αυτής της πτώσης δεν περιορίζονται μόνο στη δημογραφία αλλά συνδέονται ευρύτερα με τις κοινωνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα τα τελευταία χρόνια», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Μείωση Πληθυσμού κατά 500 χιλιάδες Άτομα

Από το 2011 έως το 2024 καταγράφεται σταθερή αρνητική φυσική αύξηση (γεννήσεις λιγότερες από θανάτους), ενώ οι αρνητικές μεταναστευτικές τάσεις έχουν οδηγήσει σε συνολική μείωση πληθυσμού περίπου 500 χιλιάδων ατόμων.

Η ανάλυση δείχνει ότι η Ελλάδα έχει έναν από τους χαμηλότερους δείκτες γονιμότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς η διαγενεακή γονιμότητα κυμαίνεται γύρω από τα 1,3-1,4 παιδιά ανά γυναίκα (για τις γενιές που γεννήθηκαν γύρω στο 1980), σημαντικά κάτω από το όριο αναπαραγωγής των 2,07 παιδιών ανά γυναίκα. Επιπλέον, σχεδόν το ένα τέταρτο των κατοίκων είναι άνω των 65 ετών ενώ οι ηλικιωμένοι ξεπερνούν τους νέους ηλικίας έως 14 ετών κατά σχεδόν ένα εκατομμύριο.

Aυξανόμενα Ποσοστά Ατεκνίας

Παράλληλα παρατηρείται αύξηση στα ποσοστά ατεκνίας για τις γενιές γύρω από το ’80 όπου πλέον αφορά περίπου ένα στα πέντε άτομα.

Pότε Ξεκίνησε η Μείωση του Πληθυσμού;

Η κυρία Κοκκάλη σημειώνει ότι «η μείωση του πληθυσμού της Ελλάδας ξεκίνησε από το 2011 λόγω της μαζικής εισόδου αλλοδαπών μεταξύ ’91-’10». Αυτή είχε ως αποτέλεσμα θετικό μεταναστευτικό ισοζύγιο κατά περίπου 795 χιλιάδες άτομα. Η είσοδος νέων ανθρώπων προς αναζήτηση εργασίας συνέβαλε στην επιβράδυνση της γήρανσης του πληθυσμού καθώς επίσης αύξησε τη γονιμότητα μέχρι την οικονομική κρίση που άλλαξε αυτή την τάση επιστρέφοντας σε αρνητικά επίπεδα όπως πριν το ’90.

Kοινωνικοί Παράγοντες Φυγής Νέων

Sτην ανάλυση εξετάζεται επίσης πως άλλοι παράγοντες συνδέονται με την υπογεννητικότητα αλλά αγγίζουν περισσότερο κοινωνικά ζητήματα όπως είναι οι λόγοι φυγής των νέων ανθρώπων αλλά και θέματα στέγασης. «Το πλαίσιο ζωής στην Ελλάδα φαίνεται να ωθεί τους νέους είτε στη φυγή είτε στην επιλογή να μην αποκτήσουν παιδιά», σημειώνεται.

“Η φυγή δεν οφείλεται μόνο στις οικονομικές δυσκολίες αλλά κυρίως στη δυσκολία εύρεσης εργασίας αντίστοιχης προς τα προσόντα τους”, προστίθεται στην ανάλυση.
Επιπλέον “παραμένουν χρόνιες παθήσεις όπως έλλειψη αξιοκρατίας” καθώς επίσης “οι κοινωνικοί όροι διαβίωσης επηρεάζουν σημαντικά”. Τέλος “το ζήτημα στέγασης έχει γίνει κεντρικό θέμα”, καταλήγει η ανάλυση.
“Γνωρίζουμε πάντως ότι όταν νέα ζευγάρια συγκατοικούν αυξάνονται οι πιθανότητες να αποκτήσουν παιδί”. Ωστόσο “στην Ελλάδα παρατηρείται καθυστέρηση στον χρόνο απομάκρυνσης από την οικογενειακή εστία”, γεγονός που επηρεάζει τόσο τη δημιουργία οικογένειας όσο και τον αριθμό παιδιών στις νεότερες γενεές.”