Η Εμπιστοσύνη των Πολιτών στη Δικαιοσύνη: Μια Ανησυχητική Πτώση

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Κομισιόν για το κράτος δικαίου, οι Έλληνες φαίνεται να χάνουν την εμπιστοσύνη τους στην ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. Είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό ότι η εμπιστοσύνη αυτή έχει μειωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια,με το ποσοστό να πέφτει από 55% το 2021 σε μόλις 38% το 2025.Αυτό σημαίνει ότι περισσότεροι από έξι στους δέκα πολίτες δεν θεωρούν τη δικαιοσύνη επαρκώς ανεξάρτητη.

Η Κομισιόν αναφέρει ότι η αντίληψη του κοινού σχετικά με την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης στην Ελλάδα είναι πλέον χαμηλή και παραμένει μέτρια για τις επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, μόλις το 38% του γενικού πληθυσμού και το 49% των επιχειρήσεων εκτιμούν ότι η ανεξαρτησία των δικαστικών αρχών είναι «αρκετά ή πολύ καλή» για το έτος 2025. Η αντίληψη αυτή έχει υποχωρήσει ελαφρώς σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (40%) και έχει σημειώσει σημαντική πτώση από το 2021 (55%). Αντίθετα, στις επιχειρήσεις παρατηρείται μια μικρή βελτίωση σε σχέση με πέρυσι (48%), αλλά τα επίπεδα παραμένουν χαμηλότερα από αυτά του 2021 (60%).

Η έκθεση δεν παρέχει λεπτομερείς εξηγήσεις για αυτόν τον αρνητικό δείκτη, ωστόσο επισημαίνει ότι οι παράγοντες στον χώρο της δικαιοσύνης πιστεύουν πως η κοινή γνώμη επηρεάζεται από διάφορες υποθέσεις που έχουν λάβει μεγάλη δημοσιότητα. Συμφωνούν επίσης πως πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο δικαστικό σύστημα.

Διορισμός Ανώτατων Δικαστών: Ένα Διαχρονικό Ζήτημα

Ένα διαρκές πρόβλημα που εντοπίζει η Κομισιόν αναφορικά με τη Δικαιοσύνη και την ανεξαρτησία της στην Ελλάδα είναι ο πλήρης έλεγχος που ασκεί η κυβέρνηση στους διορισμούς ανώτατων δικαστικών λειτουργών. Μια πρόσφατη μεταρρύθμιση επέτρεψε για πρώτη φορά τη συμμετοχή του δικαστικού σώματος στη διαδικασία διορισμού αυτών των θέσεων.

Τον Μάιο του 2025, τροποποιήθηκε μια διάταξη που προβλέπει τη συμμετοχή των τριών ανώτατων δικαστικών αρχών στη διαδικασία επιλογής προεδρίας και αντιπροεδρίας τους, κυρίως όσον αφορά τον τρόπο ψηφοφορίας.

Τον Ιούνιο του ίδιου έτους, ο Άρειος Πάγος υπέβαλε μη δεσμευτική γνωμοδότηση προς την κυβέρνηση σχετικά με τον διορισμό νέων προεδρικών θέσεων στον Άρειο Πάγο. Αυτή η μεταρρύθμιση έγινε δεκτή θετικά από πολλούς ενδιαφερόμενους φορείς. Ωστόσο, σύμφωνα με την Κομισιόν, υπάρχουν φωνές που ζητούν περαιτέρω ενίσχυση της συμμετοχής του δικαστικού σώματος μέσω υποχρεωτικής επιλογής μόνο μεταξύ κορυφαίων υποψηφίων που θα προτείνονται απ’ αυτό.

Mια τέτοιου είδους αλλαγή θα απαιτούσε συνταγματική αναθεώρηση — κάτι που ήδη σχεδιάζει να συμπεριλάβει η κυβέρνηση στις επικείμενες συνταγματικές τροποποιήσεις ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στο δημόσιο αίσθημα απέναντι στο σύστημα απονομής justice.

Προτάσεις Από Το Δικαστικό Σώμα

Tον Απρίλιο του 2025, οι ενώσεις των Δικαστών και Εισαγγελέων παρουσίασαν πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας τους περιλαμβάνοντας πρόταση περί περιόδου αναμονής μετά τη συνταξιοδότηση τους.

Aυτό σημαίνει πως μια τριετής περίοδος κατά την οποία οι πρώην δικαστές δεν θα μπορούν να καταλαμβάνουν δημόσιες θέσεις μπορεί να προσφέρει ισορροπία ανάμεσα στη χρήση της εμπειρίας τους στον δημόσιο τομέα και στην αποφυγή πιθανών αλληλεξεργιών με τις εκτελεστικές αρχές.

Aπό πλευράς εκπροσώπων όμως υπάρχει άποψη πως οι υφισταμένες εγγυήσεις καθιστούν τέτοιες περιοχές περιττές καθώς διασφαλίζουν ήδη υψηλά επίπεδα δεοντολογίας και αυτονομίας.
H κυβέρνηση εξετάζει ένα νομοθετικό πλαίσιο ώστε οι πρώην δίκες να μπορούν να ασχολούνται ξανά μετά τη συνταξιοδότηση υπό αντικειμενικά κριτήρια.

Pitharchikés Diadikasíes: Mía Anágyri Dósi

Ton Mártiou tou ’25 proekypsan diamarthíseis otan i proedros tou Áreiou Págu edóse entolí gia diereunisi pithánis pitharchikís evthynís dikastón logo tis apofásis tous na min epiváloun dikonomiká métra katanaqismou se kathgoymenous se ekkremous poinikés ypostaseis.
Oi enósies dikastón kai o Dikiogorikos Syllogos antedrasan ton isodimotiko ton dikaion apofaséon akoma ke me pithaná sfalmata ypokeyontai mono se endikes meso kai oxi se pitharchiki díosi.
O Áreios Págos antékrouse tin kritikí episiainontas oti i elefthería tis gnómis tôn dikastón den simainei pliri apousia elegchou.