Γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας επί του Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων

Το Ε΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας εξέδωσε τη γνωμοδότησή του σχετικά με το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που αφορά την έγκριση του ειδικού σχεδίου περιβαλλοντικού ισοδύναμου αναβάθμισης των πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ). Το σχέδιο αυτό κρίθηκε συνταγματικό και νόμιμο, παρέχοντας έτσι μια σαφή κατεύθυνση για τη χρήση κινήτρων σύμφωνα με τον ΝΟΚ.

Η διαδικασία αυτή ακολούθησε τις αποφάσεις της Ολομέλειας του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου (146-149/2025), και σήμερα δημοσιεύθηκε η υπ’ αριθμ. 135/2025 γνωμοδότηση, με προεδρεύουσα τη σύμβουλο Ρωξάνη Γιαννουλάτου και εισηγητή τον πάρεδρο Ανδρέα Σκούφαλο. Η εν λόγω γνωμοδότηση αίρει την ασάφεια που υπήρχε αναφορικά με τα κίνητρα από τον ΝΟΚ.

Όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση: «Με το 135/2025 πρακτικό επεξεργασίας του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (Προέδρος: Ρ. Γιαννουλάτου, Σύμβουλος, Εισηγητής: Α. Σκούφαλος. Πάρεδρος) κρίθηκε νόμιμο σχέδιο προεδρικού διατάγματος,το οποίο καταρτίστηκε ύστερα από τις 146-149/2025 αποφάσεις της Ολομελείας του Δικαστηρίου σχετικά με την αντισυνταγματικότητα του συστήματος κινήτρων του ΝΟΚ.»

Το προτεινόμενο σχέδιο διατάγματος έχει τεθεί σε εφαρμογή σύμφωνα με τις διατάξεις των ν. 5197/2025 και περιλαμβάνει μηχανισμό περιβαλλοντικού ισοδυνάμου ώστε να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις από τα κίνητρα και τις προσαυξήσεις βάσει οικοδομικών αδειών που είχαν εκδοθεί πριν από τις ακυρωτικές αποφάσεις που αναφέρθηκαν προηγούμενα.

Iδιαίτερα εστιάζει σε οικοδομικές άδειες οι οποίες είτε έχουν ακυρωθεί είτε έχουν προσβληθεί έως την 11.12.2024 και επομένως εμπίπτουν στην ανεκτικότητα που εντοπίστηκε από το Δικαστήριο.

Ο μηχανισμός προβλέπει τη δημιουργία ενός ειδικού σχεδίου για την περιβαλλοντική αναβάθμιση των πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ), χρηματοδοτούμενο μέσω ποσών περιβαλλοντικού ισοδύναμου που καταβάλλονται από τους ενδιαφερόμενους φορείς καθώς επίσης και διαδικασία επανέκδοσης οικοδομικών αδειών ανάλογα με την κατάσταση ολοκλήρωσης ή όχι των φέρουν οργανισμών της συγκεκριμένης κατασκευής.

The mechanism also encompasses the selection of the most suitable environmental equivalence measures as outlined in law 5197/2025 at the municipal unit level or for metropolitan areas like Athens adn Thessaloniki based on a preliminary environmental assessment or if necessary a strategic environmental impact study.

Το τμήμα δήλωσε ότι η νομολογία όπως έχει καθιερωθεί δέχεται ότι ο νομοθέτης μπορεί να εισαγάγει νέους κανόνες δικαίου ακόμη κι αν υπάρχουν ήδη κριμένες εννόμως σχέσεις υπό καθεστώς δικαστικών αποφάσεων εφόσον αυτοί οι κανόνες είναι γενικής φύσεως και δεν επηρεάζουν συγκεκριμένες υποθέσεις.Έτσι λοιπόν έγινε αποδεκτό ότι η πιθανή επανέκδοση των παραπάνω οικοδομικών αδειών θα λειτουργήσει υπό ένα νέο θεσμικό πλαίσιο χωρίς στόχο να επιλύσει μια συγκεκριμένη διαφορά αλλά αντίθετα να θέσει μια γενική κανονιστική διάταξη βασισμένη σε αντικειμενικά στοιχεία όπως είναι πχ η ολοκληρώματα ή όχι φέρoντος οργανισμού κλπ.
Ωστόσο σημειώθηκε πως κάθε προσπάθεια επανέκδοσης θα απαιτεί πρώτιστα έναν έλεγχο βιωσιμότητας στο επίπεδο σχεδιασμού σύμφωνα πάντα με τα δεδομένα κάποιης στρατηγικής περιβαλλοντικής αξιολόγησης όταν αυτό απαιτείται.»