Φωτιές – Πώς και γιατί η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την Ελλάδα

Aντιμέτωπη με περισσότερο καταστροφικές πυρκαγιές, που θα εκδηλώνονται σε πολύ μεγαλύτερες χρονικές περιόδους σε ετήσια βάση, θα βρεθεί η χώρα μας τα επόμενα χρόνια λόγω της κλιματικής αλλαγής καθώς η Μεσόγειος συγκαταλέγεται στις πιο ευάλωτες περιοχές εξαιτίας της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας.

Τα επιστημονικά δεδομένα για την επίδραση της υπερθέρμανσης του πλανήτη στην αλυσίδα ολέθρου των πυρκαγιών προκαλούν τρόμο συνιστώντας μία τεράστια παγκόσμια πρόκληση τόσο για τις κυβερνήσεις, που καλούνται να αναλάβουν αποτελεσματική δράση άμεσα, όσο και για τους πολίτες, η ατομική ευθύνη των οποίων παίζει καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση του εξελισσόμενου φαινομένου. Το εφιαλτικό αυτό πλαίσιο, που διαμορφώνεται από τις κλιματολογικές συνθήκες, αποτυπώνεται και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των πυρκαγιών των τελευταίων χρόνων στη χώρα μας, με τη συνολική αναμόρφωση του σχεδιασμού πρόληψης και καταστολής να αποτελεί επιτακτική ανάγκη προκειμένου να αποφευχθεί η επανάληψη των τραγωδιών στην Ηλεία και στο Μάτι και να περιοριστούν οι καταστροφές σε περιουσίες και στο φυσικό περιβάλλον.

Κλιματική αλλαγή: Τα ευρήματα 8.885 μελετών
Το πιο ανησυχητικό δεδομένο είναι ότι οι πυρκαγιές πυροδοτούν το φαύλο κύκλο της κλιματικής αλλαγής, που ευθύνεται για την ένταση και την καταστροφικότητα τους, μηχανισμός που θα πρέπει να γίνει αντιληπτός από όλους. Πέρα από τυχόν κακόβουλες ανθρώπινες ενέργειες στην έναρξη των πυρκαγιών και ανεπάρκειες του κρατικού μηχανισμού και της τοπικής αυτοδιοίκησης στην αντιμετώπιση τους η μεταβολή των κλιματολογικών συνθηκών είναι τελικά αυτή, που πολλαπλασιάζει την ένταση του φαινομένου. Στην κατεύθυνση αυτή, η πρόσφατη διεθνής μελέτη υπό τον ερευνητή του πανεπιστημίου της Ανατολικής Αγγλίας Μάθιου Τζόουνς έρχεται να συνοψίσει τα ευρήματα των 8.885 σχετικών μελετών, που έχουν δημοσιευτεί από το 1990, τεκμηριώνοντας τη απόλυτη σύνδεση της κλιματικής αλλαγής με τις πυρκαγιές και κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου, μεταξύ άλλων, και στις κυβερνήσεις των κρατών της Μεσογείου προετοιμάζοντας τους πολίτες για το τι θα ακολουθήσει.

Τραγικός απολογισμός: 2.500 άνθρωποι νεκροί
Σε παγκόσμια ετήσια κλίμακα οι πυρκαγιές καίνε κατά μέσο όρο εκτάσεις 3–5 εκατ. km2 και εκπέμπουν περίπου 8 δισ τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα. Το φαινόμενο αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται η ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα, που δεσμεύεται στη βλάστηση, κατά περίπου 10% αυξάνοντας με αυτό τον τρόπο τις συγκεντρώσεις του στην ατμόσφαιρα και επηρεάζοντας συνεπώς το κλίμα. Ο απολογισμός των πυρκαγιών είναι πραγματικά τραγικός καθώς από το 1990 έχουν χάσει τη ζωή τους περισσότεροι από 2.500 άνθρωποι, έχουν τραυματιστεί τουλάχιστον 10.500 ενώ το καταστροφικό πέρασμα της φωτιάς οδήγησε στον εκτοπισμό 175.000 ατόμων κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής. Μάλιστα, οι επιπτώσεις στον πληθυσμό είναι ευρύτερες μια και περισσότεροι από 300.000 πρόωροι θάνατοι οφείλονται στην έκθεση στον καπνό, ιδιαίτερα στις τροπικές περιοχές.

Εκτός από το μεγάλο αριθμό ανθρώπινων απωλειών δυσβάσταχτο είναι και το οικονομικό κόστος. Είναι χαρακτηριστικό πως το συνολικό οικονομικό κόστος των δασικών πυρκαγιών στην Καλιφόρνια μόνο το 2020 υπολογίστηκε σε 149 δισ δολάρια ή 1,5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) των πολιτειών, εκ των οποίων, 28 δισ δολάρια σε απώλειες κεφαλαίου, 32 δισ δολάρια σε κόστος υγείας και 89 δισ δολάρια λόγω των συνεπειών στην οικονομική δραστηριότητα. Αντίστοιχα, οι οικονομολόγοι υπολόγισαν ότι οι πυρκαγιές στην Αυστραλία τη διετία 2019/2020 προκάλεσαν απώλειες περίπου 75 δισ δολαρίων ή το 6% του ΑΕΠ της χώρας. Μεγάλο όμως είναι και το κόστος της καταστολής των πυρκαγιών καθώς ενδεικτικά στον Καναδά δαπανώνται κατά μέσο όρο περίπου 500 εκατ δολάρια ετησίως για το σκοπό αυτό, ποσό που ανέρχεται σε 1–2 δισ δολάρια το χρόνο στις ΗΠΑ.

Πρόσθετη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας
Σύμφωνα με τη μελέτη, στις καιρικές συνθήκες, που ευνοούν την ανάφλεξη και την εξάπλωση των πυρκαγιών, οφείλεται κατά κύριο λόγο η αύξηση της συχνότητας και της έντασης των φαινομένων κατά την 40ετία 1979–2019. Η κατάσταση αυτή αναμένεται να επιδεινωθεί περαιτέρω με την πρόσθετη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, που αναμένεται να κυμανθεί από 1,5°C έως 4°C σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο. Επιπρόσθετα, οι νέες κλιματολογικές συνθήκες έχουν οδηγήσει στην επέκταση των περιόδων των πυρκαγιών μέσα σε κάθε χρονιά αυξάνοντας επικίνδυνα τις πιθανότητες ενός καταστροφικού συμβάντος.