Αξιοποίηση Κληροδοτημάτων στα Πανεπιστήμια: Μια Αναγκαία Παρέμβαση

Η πλειονότητα των κληροδοτημάτων, που φτάνουν σε αξία εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, παραμένει αχρησιμοποίητη στα πανεπιστήμια της χώρας, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Συγκεκριμένα, τα πανεπιστήμια έχουν στην κατοχή τους 330 κληροδοτήματα συνολικής αξίας 316,08 εκατ. ευρώ. Από αυτά, το Ελεγκτικό Συνέδριο εξέτασε τα 58. Η Ακαδημία Αθηνών κατέχει τον μεγαλύτερο αριθμό κληροδοτημάτων (172), ενώ ακολουθεί το Πανεπιστήμιο Αθηνών με 109. Αυτές οι περιουσίες περιλαμβάνουν ακίνητα αλλά και καταθέσεις, χρηματοοικονομικά προϊόντα και πολύτιμα αντικείμενα.

Ο έλεγχος επιβεβαίωσε ότι ένα σημαντικό ποσοστό αυτών των κληροδοτημάτων μπορεί να αξιοποιηθεί προς όφελος του κοινωνικού συνόλου· ωστόσο παρατήρησε ελλείψεις στην καταγραφή και παρακολούθησή τους. Αυτό το ζήτημα χρήζει άμεσης αντιμετώπισης από την Πολιτεία προκειμένου να διασφαλιστεί ο σεβασμός στη βούληση των ευεργετών.

Ένα κρίσιμο εργαλείο για τη σωστή καταγραφή και εποπτεία αυτών των κληροδοτημάτων είναι το Μητρώο Κοινωφελών Περιουσιών. Όμως μέχρι την ολοκλήρωση της αναφοράς υπήρχαν σοβαρές ελλείψεις είτε στον αριθμό εγγεγραμμένων περιουσιών είτε στις λεπτομέρειες για τις αξίες τους.

Δυστυχώς δεν υπήρξε η απαιτούμενη μέριμνα ώστε να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις κατά τη διαδικασία δημιουργίας του Μητρώου.Ο όγκος πληροφοριών προς καταχώρηση καθώς και οι μοναδικότητες πολλών κληροδοτημάτων καθιστούν αυτή τη διαδικασία ιδιαίτερα δύσκολη.»

“Επειδή το Μητρώο αποτελεί θεμέλιο για τη διαφάνεια στην εποπτεία των κληροδοτημάτων”, η ελλιπής ενημέρωση που εντοπίστηκε καθιστά αναγκαίο έναν επαναστατικό τρόπο προσέγγισης της ενημέρωσής του.”

Το ΕΛΣΥΝ επισημαίνει ότι ένα από τα βασικά στοιχεία της νομοθετικής μεταρρύθμισης ήταν η εισαγωγή νέων μηχανισμών ελέγχου που όμως δεν είχαν ενεργοποιηθεί έως την ολοκλήρωση της εξέτασης.

Aπό τη στιγμή που τέθηκε σε εφαρμογή ο νόμος 4182/2013 οι διαχειριστικοί έλεγχοι από αρμόδιες υπηρεσίες έχουν μειωθεί σημαντικά αντί να ενισχυθούν· γεγονός που έχει οδηγήσει πολλές φορές στη μη επιθεώρηση μεγάλων οικονομικών ποσών επί σειρά ετών.

“Η μακρά απραξία στους διαχειριστικούς ελέγχους δεν μπορεί να δικαιολογηθεί”, ακόμη κι αν δε φαίνεται ωστόσο ύποπτο κάποιο θέμα κακοδιαχείρισης.”

Πρόταση Συστάσεων

• Mερίμνη για επικαιρότητα: Πρέπει να εξασφαλιστεί η μόνιμη επικαιρότητα του Μητρώου Κοινωφελών Περιουσιών μέσω βελτίωσης της διαλειτουργικότητας μεταξύ δημόσιων συστημάτων.
• Eλέγχοι: Οι περιοδικοί έλεγχοι πρέπει να γίνονται αποτελεσματικά ώστε όλοι οι φορείς συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους σχετικά με τις οικονομικές καταστάσεις τους.
• Aνάγκη αποσαφήνισης αρμοδιοτήτων: Να υπάρξει ξεκάθαρος καθορισμός αρμοδιοτήτων μεταξύ εποπτικών και ελεγκτικών αρχών καθώς έχει δημιουργηθεί σύγχυση στις διαδικασίες εγκρίσεων απολογισμών.
• Bελτίωση σχεδίων αξιοποίησης: Τα σχέδια αξιοποίησής τους χρειάζονται σαφή στόχευση μέσω συνεργασίας φορέων διαχείρισης με τις εποπτικές αρχές.
• Mηχανισμοί αποτίμησης: Να ενσωματωθούν συστήματα αποτίμησής τους ώστε οι πολίτες αλλά και θεσμικά όργανα όπως η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας να ενημερώνονται σχετικά κάθε χρόνο για την κατάσταση των κοινωφελών σκοπών που εξυπηρετούνται μέσω αυτών των πόρων.”